“Het Europees relancegeld zit inderdaad vast over de pensioenen, met de Europese Commissie”, zo stelt een hoge regeringsbron van Vivaldi. De Commissie bekijkt nog altijd de beloofde hervormingsplannen van de federale regering, om finaal een bedrag van 847 miljoen euro aan Europese steun te geven aan België, en de verschillende deelstaten. “Er lopen nog steeds audits, ook over andere dossiers. Maar we gaan moeten zien welke argumenten er nog zijn over de pensioenhervorming. Dat blijft het knelpunt”, zo is bij een vicepremier te horen. Lastig daarbij is dat het Rekenhof de becijfering van de plannen, die Vivaldi net voor de zomer van 2023 afklopte, niet kan nagaan: “Het Rekenhof beschikt niet over ramingen van die inkomsten en dus ook niet over de netto-impact op de federale begroting”, zo stelde die als commentaar bij de begroting. En ook de Inspectie van Financiën wees er in zijn verslag al op dat het niet kan nagaan of België z’n beloftes nakomt. Binnen de regering spreekt men nu van maart, als vroegste datum, om het Europees geld te krijgen. “Het kan zijn dat er een percentage wordt afgenomen van het totale bedrag”, zo klinkt droog. 

In het nieuws: De saga van het Europese relancegeld gaat verder.

De details: De PS en hun staatssecretaris voor Relance Thomas Dermine (PS) maakten zich sterk dat “alles in orde zou komen”. Maar de wankele pensioenhervorming die hun minister van Pensioenen Karine Lalieux doorvoerde, overtuigt nog altijd niet. En dus is er andermaal onzekerheid over de 847 miljoen euro Europees geld, waar ondertussen zowel het federale niveau als de deelstaten op wachten.

• “Het eerste betalingsverzoek is ingediend op 29 september 2023. De vereffening zal plaatsvinden tussen eind november 2023 en begin 2024”, zo stelt Vivaldi zelfzeker in de teksten van de begroting voor 2024, op 8 december in de Kamer tijdens het begrotingsdebat neergelegd.
• Daar presenteerde Vivaldi de cijfers voor volgend jaar, en daarbij gingen ze er toch van uit dat het enorme bedrag aan overheidssteun vanuit Europa vrij snel zou komen. Die honderden miljoenen kaderden in de ‘bazooka’ aan relancegeld, dat de Europese Commissie losliet op de EU-lidstaten, om de economische crisis na corona te bestrijden.
• In ruil voor dat geld, moesten alle lidstaten projecten indienen die structurele verbetering inhouden: een pak groene projecten, maar evengoed ontwikkeling van zaken of infrastructuur. En daarnaast waren er ook ‘beloftes’ aan de Commissie, om hervormingen te doen. Vivaldi en staatssecretaris Dermine plakten in de beloften ook die van een pensioenhervorming, niet onlogisch, omdat dat netjes in het regeerakkoord stond.
• Alleen: de initiële plannen van Lalieux en de PS, waar Vivaldi eerst mee akkoord ging, bleken geen verbetering van de overheidsfinanciën op lange termijn, maar een verslechtering. De vergrijzing, die al loodzwaar weegt de komende jaren, zou België nog meer gaan kosten. Dermine kon daardoor het Europees geld niet aanvragen: hij wist dat die aanvraag naar de prullenmand zou gaan, wegens “niet vervulde voorwaarden”.
• De EU vroeg dus met aandrang aanpassingen, of het beloofde relancegeld zou niet betaald worden. Vervelend, want ondertussen stonden wel al voor honderden miljoenen aan projecten in de begrotingen van Vivaldi, maar ook de Vlaamse, Waalse en Brusselse regeringen.
• Meteen gebruikten de anderen binnen Vivaldi die hefboom, en onder druk van de coalitiepartners zwichtte de PS toch, zij het heel lichtjes: net voor de zomer onderhandelde Vivaldi een nieuw pensioenakkoord. Daarbij was er nu wél sprake van een structurele verbetering, zo stelde de federale regering in koor.
• Na de deal rond pensioenen kondigde Dermine in september aan dat hij de aanvraag had ingediend. Een voorschot werd al betaald: een eerste schijf van in totaal 178.771.050,63 euro is binnen.
• Maar ook nu moeten die pensioenplannen finaal beoordeeld worden door de Commissie. “Sinds de aanvraag werd ingediend, heeft de staatssecretaris Thomas Dermine regelmatig contact met de diensten van de Europese Commissie. Zij beoordelen of elk van de mijlpalen werd bereikt en vragen vaak aanvullende documentatie om hun analyse af te ronden. Het is een routineproces dat tijd kost. De regering verwacht uiterlijk begin 2024 een definitief antwoord van de Commissie”, zo staat in de teksten van eind december.

De essentie: Het Europese relancegeld blijft onzeker. 

• Binnen Vivaldi geeft men ondertussen toe dat het allemaal niet zo vlot loopt als gedacht. “Het Europees relancegeld zit inderdaad nog altijd vast over de pensioenen, bij de Europese Commissie”, zo bevestigt men in regeringskringen. 
• “Er lopen nog steeds audits, ook over andere dossiers. Maar we zullen moeten zien welke argumenten er nog zijn over de pensioenhervorming. Dat blijft het knelpunt”, zo is bij een vicepremier te horen. En daarbij geeft men toe “dat er een percentage kan afgenomen worden van het totale bedrag, als we niet onze verplichtingen van die mijlpalen nakomen in de beoordeling van de Commissie”. “Dat zal dan proportioneel gebeuren”. 
• Ook de timing is interessant: “Het zou mogelijks pas in maart zijn dat we definitief zicht krijgen op heel de situatie”.  
• De Commissie heeft ondertussen wel wat reden om niet helemaal mee te gaan in het verhaal rond de pensioenen. Want het Rekenhof, dat in België de becijfering van de plannen moet doorlichten was in een rapport van 23 november, waarbij ze de begroting van 2024 doorlichten, toch duidelijk:
  • “Vanaf 2025 zal de pensioenbonus echter leiden tot meer uitgaven, geraamd op 178 miljoen euro in 2025 en 357 miljoen euro in 2026. Die uitgaven nemen geleidelijk aan af; in 2035 worden ze geraamd op ongeveer 200 miljoen euro”, zo schrijven ze.  
  • “Ze worden voor een deel ook gecompenseerd met bijkomende ontvangsten uit belastingen en socialezekerheidsbijdragen (van mensen die langer blijven doorwerken)”, zo stellen ze vast.
  • Maar belangrijk: “Het Rekenhof beschikt niet over ramingen van die inkomsten en dus ook niet over de netto-impact op de federale begroting.”
• Eenzelfde verhaal bij de Inspectie van Financiën, in hun advies over de begroting. Ook daar duidelijk het licht op oranje:
  • Ze waarschuwen dat de Commissie wel degelijk een deel van het geld kan achterhouden:  “Ze zal voor het relancegeld de stand van zaken van de mijlpalen onderzoeken en kan, indien er vertraging is bij de realisatie ervan, de inhoudingsmaatregelen toepassen die zijn opgenomen in haar methodologie van 21 februari 2023, inzake opschorting van betaling.”
  • De instelling wijst erop dat Vivaldi het Europees relancegeld in de begroting opnam op basis van “het feit dat alle mijlpalen die nodig waren voor de uitbetaling van de eerste schijf geacht worden gehaald te zijn”. Maar: “In haar verslag van 19 september 2023 stelde de Inspectie van Financiën dat de voorwaarden niet zijn vervuld om die mijlpaal als voltooid te kunnen beschouwen”. 
• Vanuit de Kamer reageert begrotingsspecialist Sander Loones (N-VA) ondertussen wel scherp op heel de saga: “Staatssecretaris Dermine doet graag alsof hij met een Europese cheque komt, het blijkt eerder een Europese factuur te worden. We betalen er te veel voor, kregen al te weinig terug en nu dreigt dat dus nog minder te worden. Dermine titelde zijn boek ‘Walen werken wel’… helaas kan dat niet gezegd worden van de PS-ministers in de regering-De Croo. En daar dreigen we nu allemaal slachtoffer van te worden.”

The Big Picture: Zal de Commissie nu streng optreden? Het blijft de grote vraag.  

• Met de verkiezingen in aantocht, ook op Europees niveau, blijft het een uiterst gevoelig dossier. Zeker omdat ook de PS zelf ironisch genoeg ook al dreigde: in het najaar stelde Dermine zelf dat “een volgende regering hoe dan ook een fiscale hervorming zal moeten doorvoeren”, wil men blijven aanspraak maken op de Europese relancemiljarden. Dat was toen vooral om de MR onder druk te zetten, die als enige op de rem gingen staan over die fiscale hervorming. Nu blijkt dat het huiswerk voor de pensioenen nog altijd niet in orde is.
• Tegelijk woedt op Europees niveau een grote discussie over de nieuwe Europese budgettaire regels, waar ook enorm de nadruk komt te liggen op ‘structurele hervormingen’: landen die kunnen aantonen dat ze daarmee bezig zijn, gaan veel makkelijker uitzonderingen krijgen op het Europees begrotings-carcan dat de Commissie oplegt.
• De vraag blijft dan hoe fel de Europese Commissie die hervormingen wil afdwingen én ook achteraf gaan controleren. 
• Dat blijkt pijnlijk mank te lopen in praktijk. In een nieuw boek ‘La Grande Abuffata’ (de grote schranspartij) tonen twee Italiaanse economen, Tito Boeri en Roberto Perotti, meesterlijk aan hoe Italië voor honderden miljarden euro’s aan staatssteun kreeg, en eigenlijk nauwelijks de beloftes vervulde.
• “Bijna alle beloofde hervormingen waren er op papier, maar werden door de opeenvolgende Italiaanse regeringen nauwelijks in praktijk gebracht, en waren in de beste gevallen teleurstellend, en in andere gevallen een totale mislukking”, schrijven Boeri en Perotti.
• Meteen dreigt de Commissie zou ook haar credibiliteit te verliezen, door het gebrek aan ernstige controle op dat relancegeld, over de taak die ze straks moet gaan vervullen bij de nieuwe begrotingsregels. Daarover kwamen de lidstaten overeen om die aan te scherpen, maar tegelijk uit te gaan smeren over vier of zelfs zeven jaar, om “structurele hervormingen”, een kans te geven.
• In het Europees Parlement woedt ondertussen nog de discussie over die nieuwe regels. Daarbij blijft het doel het begrotingstekort onder 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) te houden. Bovendien zijn er regels over de staatsschuld, die niet meer dan 90 procent van het bbp mag bedragen: is dat wel het geval, dan moet er elk jaar minstens 1 procent van het bbp aan schuld af. België valt uiteraard in die laatste categorie. 
• Het Europees Parlement wil nog wel haar zeg doen: onder meer de groenen, met Ecolo-Parlementslid Philippe Lamberts, voerden de forcing. Zij willen dat lidstaten wel nog ruimte krijgen, en “niet moeten besparen op gezondheid, onderwijs en cultuur”. Het debat dat Lamberts afdwong, kan mogelijks heel de nieuwe set regels nog verder vertragen. 

Op de agenda: De EU wil een eigen militaire operatie op touw zetten om vrachtschepen te verdedigen tegen de aanvallen van de Houthi’s in de Rode Zee. Doet België mee? 

• Weer staat het heikele punt van Palestina (en onrechtstreeks Jemen) op de agenda van Vivaldi. De vraag die op tafel ligt: moet België zich aansluiten bij een Europese coalitie om vrachtschepen te beschermen in de Rode Zee?
• De Europese Unie wil, doelbewust op Franse vraag niet samen, maar naast de huidige militaire coalitie ‘Operation Prosperity Guardian’ van onder meer de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, een eigen missie op de been brengen om het vrachtverkeer te vrijwaren van aanvallen van de Houthi-rebellen. 
• Dat willen de Europese landen versneld laten gebeuren: men zou de huidige Operatie Agenor kunnen uitbreiden. Die missie heeft als doel om het scheepvaartverkeer in de Straat van Hormuz te beveiligen en is al langer gepland. 
• Bij die operatie moeten de deelnemende fregatten hoe dan ook langs de Rode Zee naar de Perzische Golf varen. De Belgische marine neemt daaraan deel met het fregat Louise Marie. Gezien het Europese voorzitterschap, maar ook omdat het fregat er dan toch is, lijkt het logisch dat België zich aansluit bij de landen die ook de Rode Zee zullen beschermen. Onder andere Frankrijk, Duitsland en Nederland gaven al hun fiat voor de nieuwe Europese missie. Nederland doet overigens ook mee met de Amerikanen.
• Maar de Belgische ambassadeur kon dinsdag nog geen standpunt innemen, zo weet De Standaard: daarvoor is er geen eensgezindheid binnen de federale regering. De PS ziet een Belgische deelname niet zitten, en staat daarmee lijnrecht tegenover minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) en premier Alexander De Croo, die beiden wél graag meedoen met het Europese initiatief.
• PS-Kamerlid Malik Ben Achour gaf deze week al een duidelijk schot voor de boeg. Niet toevallig trok hij naar de media: “De reden waarom die Houthi’s schepen aanvallen, is Gaza. Zou het niet beter zijn om de reden waarom ze aanvallen weg te nemen, dan hen militair te willen treffen?“, was zijn redenatie op BX1.
• Ook het feit dat Spanje niet deelneemt aan de militaire operatie, was voor Ben Achour een reden om met België niet in het verhaal mee te stappen.

De essentie: ‘Gaza’ blijft als thema Vivaldi verdelen.

• Minister Lahbib verklaarde eerder al dat Belgische bedrijven in de problemen raken door de aanvallen op vrachtschepen door de Houthi’s. Onder meer Volvo in Gent ondervindt toeleveringsproblemen, en moest als gevolg de productie stilleggen deze week. Op de nieuwjaarsreceptie van Open Vld haalde premier De Croo expliciet dat voorbeeld aan, hij zou “de mouwen opknopen”, en het oplossen, voor het bedrijf in zijn eigen provincie.
• Maar er zijn meer effecten van de aanvallen van de Houthi’s: voeding als druiven, avocado’s en scampi’s zouden wel eens duurder kunnen worden door tekorten, schrijft Het Laatste Nieuws.
• De Europese ministers van Buitenlandse Zaken komen op 17 februari voor een Europese top bijeen, maar gezien de haast hoopt Europa om voor die tijd al een alliantie op de been te brengen. Lahbib zou haar collega’s dus snel op de hoogte moeten brengen van een Belgisch antwoord.
• Tegelijk is Ludivine Dedonder (PS) bevoegd voor defensie, dus is het uitkijken naar haar standpunt in de kern op vrijdag. Eerder zei Dedonder dat ze “de mogelijkheid aan het analyseren was om militaire versterking te sturen naar de regio.” Premier De Croo zal de knoop moeten ontwarren.

On the campaign trail: Bill Gates duikt op in de kiescampagne van Open Vld.

• “Keihard aan het werk”: dat is de boodschap die premier De Croo wil uitdragen, met het Europees voorzitterschap en allerlei internationale verplichtingen als perfecte decor. Uiteraard met als doel op die manier zijn electorale profiel aan te zwengelen. 
• Dat lukt aardig: zijn optreden gisteravond in het ‘Belgium House’ in Davos, haalt vlotjes de kranten vanmorgen. Logisch: de premier ging er pintjes tappen samen met Bill Gates, de legendarische Microsoft-topman, die tegenwoordig filantroop is. 
• En passant ging het over een ander stokpaardje van de premier: kernenergie. Gates was helemaal mee: “Energie is beschaving. Het is transport, verlichting, verwarming. Het zijn computers”, zo stelde Gates, geflankeerd door een trotse De Croo. 

Interessante vraag: Worden de rijken nu rijker? Factcheckers halen het Equality Inc.-rapport van de ngo Oxfam stevig onderuit. 

• Bill Gates zal er niet van wakker liggen, maar naar aanleiding van Davos en de kermis van de superrijken op het World Economic Forum, publiceerde de ngo Oxfam haar jaarlijkse ‘Equality Inc.’-rapport over de financiële ongelijkheid in de wereld. Een van de hoofdstellingen: “De 5 rijkste mannen ter wereld hebben hun rijkdom sinds 2020 ruim verdubbeld, terwijl in diezelfde periode 5 miljard anderen armer geworden zijn.”
• Die stelling leidde overal in de media tot headlines, en ook de PVDA ging ermee aan de slag: oud-voorzitter Peter Mertens sloeg erover aan het tweeten. Mertens schreef op X dat de vijf superrijken elke dag 336 miljoen dollar “op hun bankrekening” kregen. Het gaat echter om vermogensstijgingen op papier, door de gestegen beurskoersen. Bij een beursdaling verdampen die vermogensstijgingen weer. 
• Bovendien gingen factcheckers ook met het rapport van Oxfam zelf aan het werk. Dat multimiljardairs als Elon Musk en Jeff Bezos door de waardestijging van hun aandelen op de beurs fors vermogender geworden zijn, wordt niet betwist. Maar is het wel zo dat circa 5 miljard mensen hun vermogen hebben zien dalen?
• Uit de methodologische nota bij Oxfams rapport blijkt dat het eerder om een stabilisering gaat, ploos de liberale auteur Johan Norberg, een bekende verdediger van het kapitalisme, uit.
• De daling bij de 60 procent laagste vermogens – de bijna 5 miljard mensen waarvan sprake – blijkt beperkt te zijn tot 0,2 procent. Dat is niet statistisch significant, aangezien het om schattingen en niet om exacte data gaat. Bovendien zit daar ook het negatieve effect van de coronacrisis in.
• “Dat de armen alleen maar armer worden”, zoals extreemlinkse politici beweren op basis van het Oxfam-rapport, is dus eigenlijk niet af te leiden. Bovendien zijn Oxfams stellingen over “toenemende” financiële ongelijkheid wel betwistbaar.
• Norberg hekelt dat Oxfam alleen het contrast met de vijf rijkste personen maakt in zijn analyse over de vermogensongelijkheid, terwijl een heleboel andere multimiljardairs met waardedalingen kampen over dezelfde periode.
• Oxfam heeft de vermogensdata overigens niet zelf verzameld, maar baseert zich op de schattingen door de Zwitserse banken Credit Suisse en UBS (dat Credit Suisse recentelijk overnam). Het UBS-rapport concludeert echter dat de vermogensongelijkheid in 2022 niet is toegenomen, maar net is afgenomen.

On the campaign trail in het zuiden: De zes Franstalige partijvoorzitters gingen al in debat. Het was allen tegen één.

• “50 nuances de gauche et nous.” De campagneslogan van de MR werkte duidelijk, over de taalgrens, want iedereen sprak erover. Wie gisterenavond het debat tussen de partijvoorzitters op RTL-TVi zag, kon de Franstalige liberale partij goed begrijpen: het was echt wel een ‘allen tegen één’-situatie. Net waar voorzitter Georges-Louis Bouchez van geniet.
• Wat de vorm betreft, verliep het debat deze keer netjes, verstaanbaar en zonder voortdurende roeppartijen. Anders dan vorige clashes dus. Elk van de zes hoofdrolspelers (PS, MR, Ecolo, PTB, Les Engagés en DéFi) kreeg telkens één minuut spreektijd. Het grote thema was de koopkracht. En alle Franstalige partijen, zonder uitzondering, willen het nettoloon voor lage en gemiddelde lonen versterken. Budgettaire vragen daarrond kwamen er niet op de Franstalige zender.
• PS en Ecolo stellen voor om de koopkracht met 300 euro netto per maand te verhogen. Hoe? Paul Magnette (PS), met een evergreen, suggereerde om dit geld te vinden door kapitaal en/of vermogen zwaarder te belasten. Les Engagés, die zelfs 400 netto per maand voorstellen, Ecolo en de PTB waren het daar roerend mee eens. Défi voegde nog het geld van de grote criminaliteit toe. Dat België al het derde Europese land in de ranking is bij belastingen op kapitaal, volgens Eurostat-gegevens, speelde niet mee.
• De MR kon zich daar tegenover profileren: Bouchez en zijn partij waren de enige die voorstellen de belasting op arbeid te verlagen door geld vrij te maken via een verlaging van de overheidsuitgaven en door tewerkstelling. “Indien Wallonië en Brussel een werkgelegenheidssituatie zoals in Vlaanderen zouden hebben, zou dit 20 miljard euro opleveren aan de staatskas”, benadrukte Georges-Louis Bouchez, die een verschil van 500 euro tussen werk en inactiviteit wil creëren. De manier om tot die ‘Vlaamse’ werkgelegenheid te komen, was echter veel minder duidelijk vanuit de MR.
• Voor Rajae Maouane, de co-voorzitter van Ecolo, was dit de gelegenheid om een pijl naar de liberalen te schieten: “Wij hebben een fiscale hervorming voorgesteld, maar slechts één partij heeft zich er frontaal tegen verzet: de MR van Bouchez.” Magnette sprong meteen op de kar.
• En dat werd een constante in het debat: het duo Ecolo-PS, dat samen optrok. Zowel in eigen voorstellen als in hun aanvallen tegen de liberalen: op de thema’s gezondheid en justitie ging het vreemd genoeg voortdurend over de “MR-N-VA” -regering, die volgens hen verantwoordelijk is voor bezuinigingen op essentiële diensten. Herhaaldelijk werd het duo gesteund door de andere voorzitters rond de tafel.
• In tegenstelling tot de MR werden Les Engagés met zachte hand behandeld, of zelfs zichtbaar begeerd, als toekomstige bruid. De partij van Maxime Prévot is doorgestegen naar 13 procent in de peilingen in Wallonië. Zo zouden Les Engagés wel eens de kingmakers kunnen worden, een rol die de voormalige christendemocraten al lang niet meer hebben gespeeld. DéFi zou hetzelfde kunnen doen in Brussel.
• Paul Magnette droomde al luidop van een “Olivier” of “Olijfboomcoalitie” (PS-Ecolo-Engagés) voor het zuiden van het land. “We hebben gezien wat centrumrechts heeft opgeleverd. Het is de regering-Michel die zeer slechte herinneringen heeft achtergelaten bij de Walen en Brusselaars,” zo ging het weer over de vorige regering. Overigens exact dezelfde boodschap bij Ecolo, men wil “progressieve regeringen”.
• Aan het einde van het debat richtte Georges-Louis Bouchez zich rechtstreeks tot Maxime Prévot, en vroeg hem zijn “kamp te kiezen”, terwijl hij de overeenkomsten tussen beide partijen benadrukte. Met een glimlach antwoordde Prévot dat hij geen enkel scenario uitsluit, “behalve van extremen,” en dat de terugkeer van centristische partijen nodig was “om rust te brengen”. 

Ontknoping: Geen wit konijn, wel de Kempense Katrien Schryvers (60) als nieuwe cd&v-lijsttrekster in Antwerpen voor het Vlaams Parlement. 

• Tom Van Grieken (Vlaams Belang), Jan Jambon (N-VA), Caroline Gennez (Vooruit), Jos D’Haese (PVDA) en Tom Ongena (Open Vld): twee partijvoorzitters, één minister-president, één federale minister, én een flamboyante fractieleider. Ziedaar het lijstje namen waar straks de vrij onbekende Schryvers het namens cd&v tegen zal moeten opnemen. 
• In 2019 was Schryvers nog goed voor 12.000 voorkeurstemmen, waarmee ze achter toenmalige Vlaamse minister Koen Van den Heuvel (cd&v) verkozen raakte voor het Vlaams Parlement. Daar zetelt ze al sinds 2005, maar echt naam maakte ze nooit. Nu moet ze vooral in de provincie de Kempen vertegenwoordigen, nadat Tinne Rombouts (cd&v) besliste om niet meer op te komen, omdat ze te veel haar eigen principes in botsing zag komen met haar partij. 
• Daarbij ging voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) verwoed aan de slag om een nieuwe naam te strikken, een zogenaamd wit konijn. Gesprekken met ondernemer Wouter Torfs en imam Khalid Benhadou werden geconfirmeerd, ook al wuifde de voorzitter die weg. Ook de naam van oud-jeugdraadvoorzitter Amir Bachrouri viel, net als die van eeuwige comeback-kandidaat Inge Vervotte. 
• Alleen bedankte iedereen voor de eer, en wordt het nu Schryvers. Van den Heuvel staat tweede op de cd&v-Kamerlijst. Eerste opvolger is daar Nahima Lanjri (cd&v), die hoopt zo opnieuw in de Kamer te komen, als Annelies Verlinden (cd&v), die de lijst trekt, opnieuw minister is. 
• Voor de Vlaamse lijst zijn er verder wel nieuwe namen voor cd&v: Gilles Bultinck, de 35-jarige burgemeester van Vosselaar, staat op twee en de burgemeester van Herentals Mien Van ­Olmen op drie. 

Genoteerd: Vooruit wil een volledig verbod op politieke advertenties op sociale media. Dat zou, als het er komt, vooral N-VA en zeker Vlaams Belang treffen.

• Partijvoorzitster Melissa Depraetere diende vorige week in de Kamer een dergelijk wetsvoorstel in. De kans dat het er op korte termijn komt, is dus niet groot, met het Parlement in haar laatste maanden voor verkiezingen. 
• Maar opvallend is het wel: het komt in het nieuws na de cijfers die AdLens ook dit jaar bekend maakte, onder ronkende titels alsof Vlaamse partijen “Europees koploper” zijn. Dat laatste valt methodologisch niet te onderbouwen in het onderzoek.
• De brute cijfers kloppen wél: politieke partijen geven gewoon erg veel geld uit op Meta, meer dan 6 miljoen euro vorig jaar. Big spenders zijn vooral Vlaams Belang en N-VA, met elk 1,8 miljoen.
• Daarbij dient wel gezegd dat het Belang, anders dan de meeste traditionele partijen, niet mag adverteren bij een pak klassieke media, de kranten, die de partij geen toegang tot hun pagina’s geven. Daarvoor is geen wettelijk kader, het is de beslissing van die privé-bedrijven en hun titels. PVDA krijgt zo’n verbod niet opgelegd.
• Maar beiden, het Belang en PVDA, zijn wel grote voorstanders van sociale media in hun communicatie: zo kunnen ze ‘rechtstreeks’ kiezers aanspreken met hun eigen ongefilterde boodschap. Dat blijkt in politieke communicatie erg efficiënt om zieltjes te winnen.
• Depraetere haar partij gaf zelf vorig jaar ruim 400.000 euro uit, en voor haar persoonlijk steeg het budget enorm sinds ze voorzitter is: er lopen ook nu nog campagnes op Facebook van Vooruit. Maar tegelijk vindt ze de uitgaven “volstrekt niet meer in proportie”. Een uitgavenplafond, wat Groen onder meer al voorstelde, is niet meer voldoende voor Vooruit. 
• De Vlaamse socialisten willen nu een verbod op betaalde advertenties op sociale media, op elk moment. Opvallend: radio, televisie of kranten mogen wel nog.

Zoals verwacht: Persverdeler PPP stapt naar de rechter tegen de federale regering en concurrent Bpost. Vandaag al begint het proces.

• De federale regering besliste eind vorig jaar om de persconcessie 2024-2028, die verdeling van kranten en tijdschriften subsidieert, af te schaffen. Tot verbijstering van PPP, dat volgens de FOD Economie het beste bod gedaan had voor de krantenbedeling. 
• De regering voorzag bovendien nog een overgangsperiode van zes maanden, waarbij het overheidsbedrijf Bpost – de huidige concessiehouder – nog 75 miljoen euro steun krijgt. Het zijn die subsidies die PPP nu aanvecht voor de rechter, meldt L’Echo. Vanmorgen werd de zaak ingeleid.
• PPP spreekt van “illegale staatssteun” en vraagt aan de handelsrechter om alle steun aan Bpost stop te zetten, op straffe van een dwangsom van 494.000 euro per dag. De Belgische staat en Bpost hebben een dagvaarding in de bus gekregen voor de ondernemingsrechtbank in Brussel.
• In het oude systeem van concessies was telkens een overgangsperiode van zes maanden voorzien, om de overgang naar een eventuele nieuwe persverdeler organisatorisch en qua logistiek vlot te laten verlopen.
• Maar dat gaat nu niet op, zegt PPP. “Er is immers geen sprake van een nieuwe concessiehouder en bijgevolg is er ook geen overgang.” En dus is er geen reden om Bpost nog voor zes maanden te subsidiëren, gaat de redenering van PPP-topman Michel d’Alessandro.
• De politieke fall-out: N-VA-Kamerlid Michael Freilich zegt in een reactie dat hij PS-minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS), die bevoegd is voor de persconcessie, altijd voor een eis tot schadevergoeding gewaarschuwd heeft.
• “De PS zag niet graag de werkgelegenheid bij Bpost in het gedrang komen door het afspringen van de concessie en wilde mordicus een regeling om Bpost een zachte landing te laten maken”, zegt Freilich. “Maar daarbij neemt Vivaldi wel hoge juridische risico’s. Wij zijn in het bijzonder ontgoocheld in de Open Vld, die zó opgetogen was over de onfrisse deal rond de stopzetting van het krantencontract.” (cv/ddw)