Een mainframe van IBM uit 1973. Vandaag lijken mainframes meer op een uit de kluiten gewassen ‘design’ koelkast. — © SGM
Te weinig mensen studeren ‘het Latijn van de computertalen’: crisis dreigt voor ketens zoals Colruyt
Het is het Latijn van de programmeertalen. Duf, onsexy en geen hond die het studeert. Maar zo cruciaal. Een nakend tekort aan Cobol-programmeurs dreigt de banksector, luchtvaart en ook ketens zoals Colruyt in een crisis te storten.
Mainframes. De laatste keer dat je er misschien van hoorde, was – vermoedelijk – in een sciencefictionfilm met hackers uit de jaren 90. Maar anno 2023 kom je nog steeds élke dag gemiddeld twintig keer met ze in aanraking. Het zijn énorme, vrijwel onfeilbare computers die gigantische datavolumes kunnen verwerken.
“De grote bedrijven staan hier best letterlijk aan te schuiven tijdens de diploma-uitreiking”
Chantal Teerlinck
Departementshoofd IT & Digitale Innovatie HoGent
“Ze zijn zonder overdrijven het kloppend hart van onze samenleving”, zegt Leendert Blondeel, lector en expert mainframes aan HoGent. “Het zijn van de meest geavanceerde machines op aarde. Ze dienen voor toepassingen waarvan bedrijven, instellingen en overheden niet kunnen hebben dat ze uitvallen.” Denk aan: banktransacties, internationaal stockbeheer van grote multinationals of ticketing voor luchtvaartmaatschappijen.
Eniac, ’s werelds tweede ‘elektronische rekenmachine’, is hoe veel mensen denken dat mainframes eruitzien: oud. — © BELGAIMAGE
“Beeld je in dat je geld uit de muur aan het halen bent en halfweg valt de ‘server’ uit. Je kaart is ingeslikt, het geld van je rekening, maar geen biljetten… dat is gewoon ondenkbaar! Of een bank die 24 uur lang geen transacties kan uitvoeren. Die gaat gewoon failliet én is wereldnieuws.” Daarom dat mainframes gebouwd worden met als hoofddoel robuust en betrouwbaar te zijn. “Je kan zelfs de stroomkabel uittrekken en de mainframe zal blijven draaien.” KBC, Colruyt, Belfius, ArcelorMittal… allemaal hebben ze mainframecomputers als kloppend hart van hun onderneming.
Zo ziet een moderne mainframe eruit. Voor de kenners: De ‘Z16’ van marktleider IBM. — © IBM
Uitstervend ras
Maar wie mainframes kan programmeren, is een uitstervend ras, want daarvoor moet je de programmeertaal Cobol de baas zijn. “De gemiddelde leeftijd van een Cobol-programmeur is vandaag 62 jaar”, zegt Blondeel nog. De pensioenleeftijd nadert en véél te weinig IT’ers studeren af met Cobol in de vingers. “We hebben 250 laatstejaars op dit moment”, zegt Chantal Teerlinck, departementshoofd IT & Digitale Innovatie aan HoGent. “Onder hen: 15 die kozen voor Cobol als keuzevak. Het tekort is bijzonder acuut. Dit is een crisis in de maak.”
De programmeertaal werd ontwikkeld in de jaren 60, maar is tot vandaag nog steeds cruciaal om mainframes te doen draaien. Zeker wat betreft banktransacties: die moeten in luttele milliseconden afgehandeld worden en daar is Cobol nog steeds performanter dan ‘nieuwere’ programmeertalen.
“Probleem is echter dat Cobol bijna nergens nog meer onderwezen wordt”, zegt Blondeel. Het is zo ver gekomen dat IBM, de marktleider in mainframes, nu zelfs gratis cursussen aanbiedt. “Het is geen moeilijke programmeertaal. Mainframes zijn gewoon niet écht sexy. Daaraan werken of coderen, is ‘back end’ werk. Best letterlijk achter de schermen.”
Nochtans: het zijn ontzagwekkende machines. “Neem nu die van EuroClear, zowat de boekhouder van de effectenbeurs of de ‘bank der banken’. Op 6 uur tijd gaat daar een totaal aan transacties door ter waarde van het Belgische bbp.” Je zou als IT’er bijna een god-complex ontwikkelen. “Maar studenten willen liever apps maken of flitsende websites.”
Nochtans: wie Cobol kent, krijgt makkelijk 1.000 euro bruto meer loon dan andere IT-starters. “De grote bedrijven staan hier best letterlijk aan te schuiven tijdens de diploma-uitreiking”, zegt Teerlinck. Wie zoekt op ‘mainframe’ vindt 132 vacatures op indeed.com. “Maar mainframes zijn onbekend en onbemind. Logisch misschien: ze halen het nieuws nooit omdat ze nooit stuk gaan.”
