Omstreden spreidingswet in Nederland goedgekeurd: “Voorzichtige hoop op einde van asielcrisis”

De spreidingswet was al een tijdje een heet hangijzer in de Nederlandse politiek. De bedoeling van de wet is om asielzoekers eerlijker over de verschillende gemeenten te verdelen. In oktober, nog voor de verkiezingen, had de Tweede Kamer de wet al goedgekeurd.

Na het twee dagen durende debat over de wet was vorige week al duidelijk dat GroenLinks-PvdA, VVD, CDA, D66, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Volt en OPNL met de wet van aftredend staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) zouden instemmen. BBB stemde als grootste fractie (met zestien zetels) tegen de wet.

Eerder op de dag had PVV-senator Alexander van Hattem een motie ingediend om uitstel te vragen. Die werd echter enkele minuten voor de echte stemming verworpen. De PVV van Geert Wilders, die de grootste fractie in de Tweede Kamer heeft, is een felle tegenstander van de wet.

De wet gaat al op 1 februari in, maar dat betekent niet dat gemeenten meteen vanaf dat moment gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen. De provincies zullen dan horen hoeveel plekken ze moeten regelen. Bovendien moet niet in elke gemeente asielopvang komen.

Pas tegen het eind van dit jaar moet elke gemeente weten waar het aan toe is. Daarna hebben de besturen nog uiterlijk zes maanden de tijd om de opvangplekken te realiseren. Uiteindelijk kunnen gemeentes of provincies pas tegen volgend jaar gedwongen worden om plekken te voorzien.

Gemeenten krijgen van de overheid geld voor de opvang. Als ze vrijwillig meer asielzoekers opvangen dan nodig krijgen ze een bonus.

De afgelopen jaren werd de asielopvang afgebouwd. In allerijl werd tijdelijke noodopvang gezocht, maar die laat vaak te wensen over vanwege slechte hygiëne en te weinig privacy.

In 2022, toen de asielcrisis bij onze noorderburen een dieptepunt bereikte, kwam aftredend asielstaatssecretaris Van der Burg met de spreidingswet op de proppen. Nog steeds doet bijna de helft van de 342 Nederlandse gemeenten niets of weinig aan asielopvang. De wet kan nu leiden tot kleinere opvanglocaties.

Er klinkt dan ook voorzichtige hoop. Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer doet een “dringende oproep” aan alle partijen om zo snel mogelijk aan de slag te gaan. “De situatie van kinderen in de asielopvang is uitzichtloos en mensonterend. Deze kinderen zijn de verantwoordelijkheid van de overheid en zij hebben nu, samen met hun ouders, een veilige en gezonde plek nodig om te wonen. Zo krijgen ze weer perspectief op een toekomst.”

Ook Artsen zonder Grenzen hoopt dat de spreidingswet een eind maakt aan de “mensonwaardige situatie” in het Nederlandse aanmeldcentrum Ter Apel. In de zomer van vorig jaar moesten honderden asielzoekers daar nachtenlang buiten slapen. Voor het eerst in haar vijftigjarig bestaan moest de organisatie toen hulp bieden in Nederland.