Geheime beelden tonen hoe met konijnen gegooid wordt in Hoogstraten. Opvallend: kwekerij geldt als voorloper in dierenwelzijn

Dierenrechtenorganisatie Ongehoord plaatste gedurende twee weken verborgen camera’s in de stallen van konijnenhouderij Konzo in Hoogstraten, waar zo’n 20.000 vleeskonijnen worden gehouden. Op de beelden is onder meer te zien hoe konijnen bij de oren worden opgetild – wat verboden is – en hoe er met de dieren wordt gegooid. Om pijn en letsels te vermijden moeten de dieren volgens de regelgeving met één hand bij het nekvel worden opgetild, terwijl de andere hand het lijf ondersteunt.

Ongehoord komt met de beelden op het moment dat het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM) met de Week van het Konijn de afkalvende konijnenvleesconsumptie wil aanzwengelen. De organisatie wil de consument naar eigen zeggen een blik achter de schermen bieden.

De dierenwelzijnsinspectie bevestigt dat op de beelden verschillende overtredingen te zien zijn. “We zijn vooral gealarmeerd door het gooien met konijnen”, zegt ook Michaël Devoldere, woordvoerder van Vlaams minister voor Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA). “Dat lijkt te wijzen op een bedrijfscultuur die op het vlak van dierenwelzijn niet veelbelovend is.”

Verwondingen

Er zijn dieren met verwondingen te zien die volgens de experts zouden moeten worden verzorgd of geëuthanaseerd, en daarnaast ook verschillende dode konijnen. Op zich is het niet ongewoon dat een deel van de dieren voortijdig sterft. “Dat gebeurt op elk bedrijf”, zegt expert konijnenziekten Katleen Hermans (UGent). Vooral darmziekten eisen hun tol. “Het spijsverteringsstelsel van konijnen is erg gevoelig”, zegt Hermans. “In combinatie met een systeem dat gericht is op snelle groei, met een vrij bruuske overgang van melk op vast voer, geeft dat relatief vaak problemen.”

Opgelet: dit filmpje bevat schokkende beelden

Volgens cijfers van het kabinet Weyts kan de zogenoemde ‘uitval’ oplopen tot ruim 20 procent. “Dode dieren worden in principe een paar keer per dag verzameld”, zegt expert konijnenwelzijn Liesbeth Van Damme van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). “Het is niet fijn om te zien, maar dit is gewoon de realiteit.”

Ook de uitval onder moederkonijnen is hoog. “De konijnen werpen tot tien nesten per jaar, met telkens meer jongen dan in de natuur”, zegt Van Damme. “Door dat intensieve regime gaan de dieren geen jaar mee.”

Opmerkelijk is dat Konzo geldt als een voorloper op het vlak van dierenwelzijn, en figureert in campagnes van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). Het bedrijf ontwikkelde mee de zogenoemde ‘parksystemen’, die sinds 2016 de klassieke kooien vervangen. De konijnen zitten in die ‘parken’ van minimaal 1,8 meter lang niet langer op ijzerdraad, maar op roosters gemaakt van kunststof. Ze hebben meer ruimte (omgerekend 800 vierkante centimeter of minder dan anderhalf A4-tje per dier), en er moeten knaagmateriaal en tunnels aanwezig zijn.

Zaakvoerder Yves De Bie, die ook zelf op de beelden te zien is, erkent dat de ruwe omgang met konijnen een verbeterpunt is, maar is het verder oneens met de kritiek. “Wij dragen dierenwelzijn hoog in het vaandel. En worden nu onterecht aan de schandpaal genageld met een selectieve montage. Ik snap dat sommige beelden de wenkbrauwen doen fronsen, maar als je met levende dieren werkt, gaan er nu eenmaal ook dieren dood.”

Het VLAM roemt de ‘diervriendelijke parksystemen’. Maar in hoeverre is dat ook echt zo? “Het blijft een dier in een kooi, waarin het moeilijk is om aan de welzijnsbehoeften van een konijn tegemoet te komen”, zegt Van Damme van het ILVO.

“Diervriendelijk konijnenvlees blijkt een broodje aap”, oordeelt Nadine Lucas van Ongehoord. “In tegenstelling tot wat de sector ons wil laten geloven, hebben de dieren geen goed leven in een fokkerij. Ze kunnen niet grazen en geen holen graven. En het laden en transporteren kan door de snelheid waarmee dat moet gebeuren niet zonder stress en dierenleed. Mensen moeten weten dat dit er allemaal bijhoort als ze konijnenvlees willen eten.”

Groepshuisvesting

Ongehoord plaatst ook vraagtekens bij de geplande groepshuisvesting voor konijnenmoeders. Die zitten nu in individuele kooien met hun jongen, maar omdat de ruimte daarin beperkt is, en konijnen sociale dieren zijn, moeten ze in principe vanaf 2025 in groep worden gehouden. “Een maatregel die als verbetering wordt verkocht, maar weer nieuwe problemen creëert”, vindt Lucas.

Groepshuisvesting leidt namelijk tot agressie tussen de konijnenmoeders die soms ook elkaars jongen aanvallen. ILVO-onderzoek leert dat zo’n 15 procent van de jongen en 6 procent van de moeders daardoor ernstig gewond raakt en trekt de meerwaarde van zo’n systeem verder in twijfel. “Eigenlijk zou je het hele houderijsysteem moeten herdenken”, zegt Hermans. “Maar je botst dan al snel op de economische haalbaarheid.”

“Als ik hetzelfde kan verdienen met maar honderd konijnen in een stal, dan doe ik dat morgen”, zegt zaakvoerder De Bie, die gerechtelijke stappen overweegt omdat de activisten in zijn bedrijf zijn binnengedrongen. “Is het vandaag perfect? Nee, maar er zijn al grote stappen vooruitgezet. Activisten willen onze sector doodknijpen, met als enige resultaat dat de productie verhuist naar waar de welzijnseisen minder streng zijn.”

Navraag leert dat de Vlaamse Inspectiedienst Dierenwelzijn geen recente controles uitvoerde bij Konzo. Sancties zijn op basis van dit soort beelden niet mogelijk. “De minister heeft nu wel opdracht gegeven om dit bedrijf te controleren”, aldus Weyts-woordvoerder Michaël Devoldere.