Nog 35.000 Oekraïense vluchtelingen in Vlaanderen: "Kennis van taal groeit, meer mensen begeleid naar werk"

Volgende maand is het twee jaar geleden dat Rusland Oekraïne binnenviel. Daarop zijn miljoenen Oekraïners hun land ontvlucht. Ongeveer 4 miljoen van hen vluchtten naar landen van de Europese Unie. Zij kregen een statuut van tijdelijke bescherming.

Ook België vangt vluchtelingen uit Oekraïne op. In totaal hebben sinds het begin van het conflict net geen 78.000 Oekraïners een attest van tijdelijke bescherming gekregen. "Minder dan wat in het begin verwacht was", zegt Jeroen Windey. Hij is administrateur-generaal bij het Vlaams Agentschap Binnenlands Bestuur en staat aan het hoofd van de taskforce voor de opvang van Oekraïners.

"Vandaag verblijven nog zo'n 35.000 ontheemden in Vlaanderen. De meesten zijn intussen doorgestroomd naar de private huurmarkt. Op dit moment vinden zowat 5.700 mensen onderdak in tijdelijk gesubsidieerde opvang. Dat zijn opvangplaatsen die de lokale besturen aanbieden via hun eigen infrastructuur of dingen die ze huren. De nooddorpen in Antwerpen, Mechelen en Gent zijn nog altijd actief, daar verblijven nu alles samen ongeveer 1.200 mensen."

Elke maand krijgen nog ongeveer 1.000 tot 1.350 Oekraïners een attest van tijdelijke bescherming, zegt Windey. 60 procent van hen stroomt door naar Vlaanderen, wat neerkomt op 600 tot 800 mensen per maand. "De lokale gemeenten staan in voor de begeleiding. Ze hebben het onder controle, maar de inspanningen moeten toch nog altijd gebeuren."

Het statuut van tijdelijke bescherming, dat door Europa verleend werd vlak na de Russische inval, is intussen verlengd tot maart 2025. Vandaag spreken de Europese ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie in Brussel over dat statuut. "Ik begrijp wel dat er vragen rond worden gesteld", zegt Windey. "In het begin was het tijdelijk opvang, nu zie je het structureel worden. Maar de gemeenten blijven die taken opnemen."

Oekraïense vluchtelingen kunnen op vrijwillige basis een inburgeringstraject volgen. "We hebben heel actief gewerkt om die doelgroep op te vangen, we slagen erin om veel mensen te bereiken", zegt Windey. "Er zijn meer dan 15.000 opgestarte trajecten individuele begeleiding, meer dan 12.000 inschrijvingen voor infosessies "Welkom in Vlaanderen", meer dan 20.000 inschrijvingen voor lessen Nederlands als tweede taal... Dat werpt vruchten af."

De begeleiding naar werk is iets anders. "Veel vluchtelingen zijn moeders met kinderen, met trauma's... veel mannen zijn in Oekraïne gebleven. Maar je ziet wel dat we hen bereiken. Momenteel is 54 procent van de ontheemden op arbeidsleeftijd ingeschreven bij de VDAB. De kennis van het Nederlands begint te groeien, wat nodig is als je werk wil vinden. Maar je ziet dat de cijfers van deelname aan de arbeidsmarkt beginnen te stijgen."

Het statuut van tijdelijke bescherming loopt in principe tot maart 2025. Wat erna? "Het is toen een duidelijke keuze van de Europese Unie geweest, een statement ter ondersteuning van Oekraïne. Als je de situatie in Oekraïne nu bekijkt, zie je geen wijziging in de uitgangspunten. Ik begrijp wel dat het debat gevoerd wordt en dat men nadenkt of dat statuut verlengd moet worden."