VS voert voor het eerst controversiële executie uit met stikstof

Kenneth Eugene Smith (58) was ter dood veroordeeld voor de moord op Elisabeth Sennett, de vrouw van een predikant, in 1988. Sennett werd bij haar thuis geslagen en neergestoken. De zaak moest lijken op een gewelddadige inbraak. In werkelijkheid ging het om een huurmoord in opdracht van haar echtgenoot, die het verzekeringsgeld wilde opstrijken.

Terdoodveroordeelden in de Verenigde Staten krijgen bij hun executie meestal een dodelijke injectie toegediend, al laten sommige staten andere methodes toe als er problemen zijn.

Smith zat al tientallen jaren in de cel in de staat Alabama. In 2022 probeerde de staat voor het eerst om de terdoodveroordeling van Smith uit te voeren. Maar dat mislukte, want het lukte niet om een ader te vinden om de inspuiting te doen.

Daarop besliste de staat Alabama om over te schakelen op een executie door stikstof. Bij inademing verlies je binnen enkele minuten het bewustzijn en sterf je omdat je organen te weinig zuurstof krijgen. Volgens de meeste wetenschappelijke gegevens zou het geen pijnlijke dood zijn, al worden daar wel vragen bij gesteld.

Het is een experimentele en ongeteste methode. Er zouden ernstige complicaties kunnen optreden, zoals zeer hevige stuipen, verstikking in eigen braaksel, en overleving in een vegetatieve staat. De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties riep enkele dagen geleden op om de executie niet uit te voeren. Vergassing met stikstof komt neer op marteling of een andere wrede, onmenselijke en vernederende behandeling onder internationaal recht, klonk het.

Kenneth Eugene Smith en zijn advocaten voerden tot op het laatst een beroepsprocedure tegen de executie met stikstof. Afgelopen woensdag oordeelde het federale Amerikaanse Hooggerechtshof dat een executie met stikstof uiteindelijk gerechtvaardigd was. De drie progressieve rechters in het hof stemden tegen.

Afgelopen nacht werd de executie uitgevoerd in Holman Correctional Facility in Atmore. Verschillende getuigen woonden de executie bij, onder wie nabestaanden van het slachtoffer, familieleden van Smith en enkele journalisten die waren uitgenodigd. Smith kreeg een masker over het hoofd waarin stikstof werd gepompt.

De Britse openbare omroep BBC citeert getuigen die rapporteerden dat Smith twee tot vier minuten heen en weer kronkelde. Nadien volgden enkele minuten waarin zijn ademhaling heel zwaar werd. Om 20.25 uur plaatselijke tijd (02.25 uur bij ons) werd hij officieel dood verklaard.

Kay Ivey, de gouverneur van Alabama, bevestigde het overlijden in een verklaring. "Na meer dan 30 jaar, en poging na poging om het systeem lam te leggen, heeft meneer Smith geboet voor zijn verschrikkelijke misdaden. Ik bid dat de familie van Elisabeth Bennett na al die jaren een gevoel van afsluiten mag ervaren."

Procureur-generaal Steve Marshall stelde dat het een "effectieve en menselijke methode van executie" is gebleken en wees de "wilde voorspellingen van activisten en de media" van de hand. "Gerechtigheid is geschied", klonk het.

Het kronkelen van Smith leek volgens John Hamm, toezichthouder op het gevangeniswezen in Alabama, op onvrijwillige bewegingen. "Dat was allemaal verwacht en dat zagen we ook als bijwerking bij onderzoek naar het gebruik van stikstof. Er was niks dat afweek van wat we hadden verwacht."

Naast Alabama zijn er nog twee andere Amerikaanse staten die het gebruik van stikstof bij executies hebben goedgekeurd. Dat heeft veel te maken met een tekort aan de middelen die worden gebruikt bij dodelijke injecties, zoals spierverslappers en barbituraten (zware slaapmiddelen).

Wie stikstof hoort, denk al snel aan de stikstofdiscussie die ons land al een tijd in de ban houdt. Maar er is wel een verschil. In die discussie gaat het om stikstofoxiden en ammoniak, en dat is iets anders dan stikstof.