Venus is onze meest nabije buurplaneet, maar bleef decennialang verstoken van aandacht. De laatste Europese missie eindigde in 2014. Sindsdien kreeg de tweede planeet vanaf de zon alleen blitzbezoekjes van passerende sondes. Op een eenzame Japanse satelliet na is er geen ‘menselijk’ verkeer in de baan rond Venus.

Daar komt snel verandering in. De Amerikanen, Chinezen en Indiërs plannen allemaal lanceringen in de komende jaren. Sinds donderdag voegt Europa zich daar bij. In 2031 zal EnVision gelanceerd worden. Vanaf 2035 moet de satelliet operationeel zijn, zodat onderzoekers de planeet en haar atmosfeer kunnen gaan doorgronden.

Dat we over Venus zo weinig weten, komt omdat het zo’n woeste planeet is. De temperatuur aan het oppervlak is een ­verschroeiende 471 graden Celsius. De inferno-achtige wereld heeft een dichte atmosfeer die bijna uitsluitend uit CO₂ bestaat en is omringd door een dikke laag wolken en zwavelzuur. “Die wolken maken het zeer uitdagend om toegang te krijgen tot wat eronder ligt”, zegt Séverine Robert, die voor het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) betrokken is bij EnVision.

Tweelingzus

Met de nieuwe apparatuur wordt het wel mogelijk zowel de ondergrond, het oppervlak als de atmosfeer van de planeet op specifieke plaatsen in kaart te brengen. “We willen achterhalen hoe actief Venus nog is. Hoe de planeet functioneert”, legt Robert uit. Zo zal het Belgische VenSpec-H-instrument zoeken naar sporen van vulkanische activiteit in de atmosfeer.

Venus boeit planeetkundigen omdat ze zo’n enigma is. De helse temperaturen, rukwinden tot 300 kilometer per uur, maar toch een dicht wolkendek. Een dag duurt er langer dan een jaar. De planeet draait sneller om de zon dan rond haar eigen as. “We begrijpen Venus niet, hoewel het dichtbij ligt en er planeten ontdekt worden in onmogelijk verre sterrenstelsels die vergelijkbare eigenschappen bezitten”, zegt Robert. Bijleren over Venus kan ons veel vertellen over die planeten.

Maar Venus boeit ook omdat de planeet qua grootte en volume erg gelijkaardig aan onze aarde is en zelfs ‘ons tweelingzusje’ wordt genoemd. Beide zijn zo’n 4,5 miljard jaar geleden ontstaan in dezelfde gas- en stofwolk. Mogelijk leek Venus ooit op onze aarde, maar is de planeet heel anders geëvolueerd. EnVision wil doorgronden hoe Venus is geworden tot wat ze nu is. Mogelijk leren we zo iets over de (helse) toekomst van onze aarde. (Lees verder onder de afbeelding)

Voor sporen van buitenaards leven lijkt Venus een onwaarschijnlijke kandidaat, maar dat is ze niet helemaal. Het is geen doel op zich, maar mogelijk zal EnVision fosfine registreren in de atmosfeer. Dat is een chemische verbinding die op aarde alleen door bacteriën en in fabrieken wordt gemaakt en zou dus de aanwezigheid van leven verraden. In 2020 leek het even alsof er fosfine was ontdekt, maar het signaal was vermoedelijk afkomstig van zwaveldioxide. Aan de Europese satelliet om uitsluitsel te brengen.