Het rommelt aan de top in Oekraïne: ontslaat Zelenski de populaire opperbevelhebber van het leger?

Op maandag verschenen er plots overal berichten dat generaal Valeri Zaloezjny, de opperbevelhebber van het Oekraïense leger, ontslagen was. Het begon bij informatielekken door Oekraïense parlementsleden, daarna bevestigden ook bronnen binnen de legerleiding dat er aan de top een wissel van de wacht zou komen. Al gauw overspoelden de berichten ook sociale media.

Verschillende internationale media citeren bronnen die zeggen dat er op maandagavond een ontmoeting was tussen president Zelenski en Zaloezjny. Over wat daar precies gezegd is, komen verschillende dingen naar buiten.

Sommige bronnen zeggen dat Zaloezjny daar de boodschap heeft gekregen dat hij ontslagen is. In ruil zou hij een andere job aangeboden hebben gekregen, namelijk een leidinggevende functie bij de Nationale Veiligheidsraad. Daar zou Zaloezjny voor hebben bedankt. 

Zelenski zou ook hebben gezegd dat de Oekraïners oorlogsmoe worden en dat de steun vanuit het buitenland stokt. Een nieuwe opperbevelhebber voor het leger zou een nieuw elan kunnen brengen, klonk het naar verluidt. Nog een andere bron zegt dan weer dat Zelenski van plan zou zijn geweest om Zaloezjny te ontslaan, maar zijn kar keerde toen het nieuws was uitgelekt.

Wat er ook van zij, achteraf ontkenden zowel de presidentiële administratie als het ministerie van Defensie dat er sprake was van een ontslag. Defensie beperkte de boodschap tot slechts een zin: "Beste journalisten, we antwoorden jullie meteen allemaal, het is niet waar". De context was blijkbaar zo duidelijk dat er zelfs niet bij gezegd moest worden waar het over ging.

Zelenski zelf repte in zijn dagelijkse videobooschap ook met geen woord over Zaloezjny. Tot op vandaag is er nog niet meer informatie over of de generaal nu al dan niet de laan is uitgestuurd.

Tussen Zelenski en legerleider Zaloezjny botert het al langer niet. Al sinds eind vorig jaar, toen duidelijk werd dat het langverwachte Oekraïense tegenoffensief op niets was uitgedraaid, rijzen er vragen over Zaloezjny's positie.

Zaloezjny gaf in een interview zelf ook aan dat de oorlog in een patstelling zat. Dat ging regelrecht in tegen de constante boodschap van hoop die Zelenski predikt. De uitspraak werd dan ook vrijwel meteen onder de mat geveegd.

Daarnaast zouden Zelenski en Zaloezjny het ook grondig oneens zijn over een nieuwe, grootschalige mobilisatie van strijdkrachten. Zaloezjny zou een half miljoen nieuwe rekruten willen, maar dat is volgens Zelenski praktisch niet mogelijk. Daar komt nog bij dat een nieuwe mobilisatie de president niet populair zou maken.

Bovendien zou er ook frictie zijn over het constante tekort aan middelen voor het leger. De legerleiding zou vinden dat de politieke leiding niet genoeg doet om voor wapens en munitie te zorgen, terwijl dat toch hun taak is.

Maar meer nog dan de meningsverschillen over militaire aangelegenheden, gaat het in de kern over politiek.

Generaal Zaloezjny is namelijk waanzinnig populair bij de Oekraïense bevolking. Volgens sommige peilingen, zou Zelenski maar nipt van hem kunnen winnen, als hij zou deelnemen aan de presidentsverkiezingen. Normaal gezien hadden die dit jaar moeten plaatsvinden, maar door de staat van oorlog zijn ze opgeschort.

Zaloezjny heeft nooit gezegd dat hij politieke ambities heeft. Al werden sommige publieke optredens van hem wel gezien als een teken aan de wand. Zo sprak hij bijvoorbeeld steun uit voor een goed doel dat in zijn naam werd opgericht. Daarmee zou hij te veel in politiek vaarwater gekomen zijn. Zelenski waarschuwde eerder dan ook al dat het geen goed idee is voor topmilitairen om in de politiek te stappen.

Maar dat wil niet zeggen dat de president op zijn lauweren rust. Volgens sommige experten zou de presidentiële administratie bewust geruchten over politieke ambities van Zaloezjny verspreiden, om te peilen naar de publieke opinie.

De onenigheid in de hoogste echelons komt er ook op een cruciaal moment. Zowel in de VS als in de EU wordt er volop gediscussieerd over bijkomende miljarden aan steun voor Oekraïne. Steun die absoluut nodig is, als Oekraïne de strijd wil voortzetten.

Een ontslag van Zaloezjny zou bij de westerse bondgenoten van Oekraïne waarschijnlijk niet in goede aarde vallen, want ook daar wordt hij sterk gewaardeerd als opperbevelhebber. De machtsstrijd zou ook tot onrust in de lagere gelederen van het Oekraïense leger leiden, en het vertrouwen in de commandostructuur ondermijnen.

De hele zaak toont dat er ondanks de overweldigende boodschap van eenheid, en gezamenlijke strijd tegen een externe vijand, ook interne strubbelingen zijn in Oekraïne.

Ondanks zijn nog altijd grote populariteit, is niet iedereen blij met Zelenski aan de macht. De oppositie in het parlement roert zich, en maakt van de zaak Zaloezjny gebruik om hem een incompetente leider te noemen. Ook oud-president Petro Porosjenko, die door Zelenski van de troon werd gestoten, probeert garen te spinnen bij de kwestie.

En dan is er ook nog Rusland natuurlijk. Interne verdeeldheid speelt altijd in de kaart van de vijand, dat is nu niet anders. Het Kremlin reageert dan ook dat de onrust rond Zaloezjny een teken is van "de problemen" die het regime in Kiev heeft.