“Het is van groot belang dat we de mogelijkheid om een eigen huis te kunnen kopen voor de huidige en toekomstige generaties overeind houden”, zegt Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA). “Vandaag stellen we vast dat de eigen inbreng voor veel jongeren een stevige drempel is om hun woondroom te vervullen.” Om daar voor een stuk aan tegemoet te komen bedacht hij de Vlaamse Woonwaarborg. Dat instrument kreeg nu groen licht van de ministerraad. Vanaf 1 januari 2025 moet dat de eerste woonleningen opleveren.

LEES OOK. OVERZICHT. In drie gemeenten werden huizen met helft duurder op 5 jaar: bekijk hier de prijzen in jouw gemeente

Het idee is dat de Vlaamse regering voor een deel van die leningen borg staat, zodat banken jonge kopers sneller tot 100 procent van de woningprijs laten lenen. Nu eisen die banken tot wel 20 procent eigen inbreng, wat voor veel jonge werkenden een onoverkomelijk obstakel is. Nochtans hebben die banken binnen hun risicomarge de ruimte om tot 35 procent van hun leningen boven de 90 procent toe te kennen. Ze vullen die marge maar voor 22 procent in. Zo vallen volgens de berekeningen van het kabinet Diependaele tot 5.000 jonge potentiële kopers uit de boot. Die willen ze nu ondersteunen.

De Woonwaarborg geldt enkel voor first time buyers, voor wie nog nooit eerder een hypothecaire lening kreeg dus. Ze hebben niet voldoende spaargeld hebben om de laatste 10 procent eigen middelen op te hoesten, maar ze hebben in principe wel de mogelijkheid om hun lening terug te betalen. Het blijft aan de banken om na te gaan of ze die lening kunnen dragen. Het huis dat ze willen kopen, mag bovendien niet meer kosten dan 434.830 euro. Ter vergelijking het gemiddelde huis in Vlaanderen gaat voor 355.941 euro. Als aan al die voorwaarden voldaan is, dan staat Vlaanderen borg voor die laatste 10 procent van de lening.

Minder leningen

Diependaele maakt zich sterk dat het systeem niet zal wegen op de schatkist. Als er sprake is van langdurige wanbetalingen, moet de bank eerst het huis verkopen voor ze bij Vlaanderen kan aankloppen. Pas als er na verkoop nog verlies op de boeken staat, kunnen ze bij de overheid aankloppen. En per aangevraagde waarborg moeten de banken een premie van 0,10 procent betalen aan Vlaanderen, zodat Vlaanderen de geschatte kost kan dekken. “Dit is hoogst uitzonderlijk”, zegt Diependaele. “De kost is beperkt dus en we kunnen het eigenaarschap in Vlaanderen toch een boost geven.”

De ingreep komt niets te vroeg. Doordat de rentes in de strijd tegen de inflatie fors zijn opgetrokken, is het voor kopers alleen maar moeilijker geworden om een lening te krijgen. Het aantal toegestane hypothecaire kredieten is dan ook fors gedaald vorig jaar, net als de bouwvergunningen. “Met de Woonwaarborg willen die negatieve tendens keren en een signaal geven aan de kopers en aan de bouwsector dat we volop blijven inzetten op eigendom van woningen.”