Eieren gooien of eieren uitdelen: boerenprotest staat voor strategische keuze

De perfecte manier om te betogen bestaat. De Amerikaanse socioloog Charles Tilly bedacht er zelfs een succesformule voor: I (impact) = W (worthiness) x U (unity) x N (numbers) x C (commitment).

Je impact is met andere woorden het grootst als je waardig, verenigd, met velen en toegewijd protesteert. Volgens Ruud Wouters, doctor in de sociale wetenschappen en assistent-professor aan de Universiteit van Tilburg, vinken de boerenprotesten tot nu toe minstens de helft van de formule af.

"Op gebied van toewijding en aantallen valt er weinig af te dingen: de boeren zijn al dagen met zeer veel aan het protesteren. Maar eenheid en waardigheid zijn mogelijk nog werkpunten. Hun boodschap is niet erg eenduidig, want het probleem dat ze aankaarten heeft vele facetten", zegt Wouters.

"Het enige waar men het over eens is, is dat het zo niet verder kan. Over de waardigheid valt te discussiëren: in het begin verliep het waardig en was er sympathie, maar stilaan zie je dat afkalven, zeker na de belegering van Brussel gisteren."

Volgens de academicus is het afvinken van de hele formule wel vaker een probleem. "Er zijn twee routes om impact te hebben: ofwel wek je sympathie op, ofwel kies je voor bedreiging."

"De boeren hebben met hun tractoren een uniek wapen in handen: ze beschikken over een gigantisch stoorvermogen, de mogelijkheid om het land helemaal lam te leggen. Dat wapen inzetten kost hen op termijn de sympathie van het grote publiek, maar toch hanteren ze het, als een soort last resort. 

Dat schipperen tussen sympathie en controverse is een bekend dilemma bij vele actievoerders, aldus Wouters. Al was het maar omdat de verschillende karakteristieken van de formule anders geïnterpreteerd worden afhankelijk van de doelgroep. Betogers houden immers niet alleen rekening met burgers, maar ook met de media.

"Stoorvermogen is nu eenmaal erg nieuwswaardig, een autostrade afsluiten is mediageniek. Door acties als deze komt er aandacht voor hun grieven, en bereiken ze de publieke opinie en de politici. De media fungeren als poortwachters. Sommige onderzoekers beweren dat een protest dat niet in het nieuws is geweest, niet heeft bestaan."

Toch schuilt daar ook een addertje onder het gras: niet alle protestacties die de media halen, bereiken ook echt hun doel. "Het gevaar is dat er meer aandacht gaat naar de manier waarop je protesteert en minder naar de eisen."

"Voor journalisten is het makkelijker om te berichten over wat er te zien valt, dan om een complex dossier over te brengen. Kijk naar de soep die klimaatactivisten naar kunstwerken gooien: men heeft het over de aangevallen kunst, maar minder over de boodschap."

Als het protest aanhoudt, zullen de boeren volgens Wouters een keuze moeten maken: gaan ze voor de sympathie of blijven ze de kaart van de controverse trekken? In sommige gevallen gaat het al hand in hand, merkt Wouters op.

"Bij sommige wegblokkades stonden ze Fristi uit te delen of werden er worsten gebakken voor de hongerige mensen in de file. Het is altijd een afweging: hoe destructief ga je te werk, en op hoeveel begrip kan je rekenen? Het is altijd een moeilijke balans," besluit Wouters.