Bijna 10 miljard euro extra voor migratiebeleid in herziene Europese meerjarenbegroting

De goedkeuring van het grote steunpakket voor Oekraïne kaapte donderdag op de top alle aandacht weg, maar er was nog een andere reden om het treffen als historisch te bestempelen. Het was, zo stipte de Europese Commissie aan, de eerste keer ooit dat de lidstaten bereid waren om de plafonds van een lopende meerjarenbegroting tussentijds te verhogen. Uiteindelijk komt er 21 miljard euro aan vers geld op tafel.

De staatshoofden en regeringsleiders snoeiden wel stevig in de voorstellen die de Commissie vorige zomer had overgemaakt. Zelfs de meest eurofiele chefs worden niet enthousiast van het vooruitzicht om halfweg de budgettaire rit extra geld aan de EU over te maken, terwijl ze in eigen land de broeksriem moeten aanhalen. Waar de Commissie bijna 80 miljard euro (inclusief 33 miljard aan leningen voor Oekraïne) had gewenst, blijft er uiteindelijk 64,6 miljard over.

Het pakket van 33 miljard euro aan leningen bleef onverkort overeind, net zoals de gevraagde 17 miljard euro aan giften voor Oekraïne. Dan blijft er nog vier miljard euro aan vers geld over, maar om extra middelen voor nieuwe uitdagingen te voorzien hebben de lidstaten ook zo’n tien miljard euro weggehaald bij andere uitgaveposten. Het onderzoeksprogramma Horizon bijvoorbeeld, maar ook het globaliseringsfonds en EU4Health. Dat laatste programma werd opgericht om de gezondheidszorg te verstevigen na corona, maar verliest 1 miljard euro, meer dan een kwart van de enveloppe.

In ruil komt er voor het interne en externe migratiebeleid 9,6 miljard euro bij. De Commissie had weliswaar om 12,5 miljard euro gevraagd, met wat meer middelen voor Syrische vluchtelingen in Turkije, Jordanië, Libanon en Syrië zelf en voor beleid in de zuidelijke buurlanden, maar het blijft een stevige top-up.

De Commissie wou ook 10 miljard euro voor investeringen in strategische technologieën, maar daar pasten de leiders voor. Ze gingen enkel akkoord om 1,5 miljard euro bijkomend te voorzien voor het Europese Defensiefonds. Ook bedankten de lidstaten voor 1,9 miljard euro administratieve uitgaven, en beknibbelden ze op noodhulp bij natuurrampen (1,5 miljard euro extra i.p.v. 2,5 miljard).

Ten slotte is in de meerjarenbegroting een “cascademechanisme” ingebouwd dat een antwoord moet bieden op de financieringskosten van het coronaherstelplan, waar de EU te maken krijgt met interestverhogingen waarmee bij de opmaak van het plan in 2020 geen rekening was gehouden.

De interestlasten zouden in de periode tot 2027 15 miljard euro hoger komen te liggen dan destijds was geraamd. Het mechanisme houdt in dat er eerst naar de voorziene budgetlijn wordt gekeken, dan naar mogelijke marges in andere sectoriële jaarbudgetten en in het slechtste geval naar een nieuw veiligheidsnet op basis van bijkomende nationale bijdrages.