Terugslaan, maar niet té ver gaan: hoe president Biden voor een moeilijke evenwichtsoefening staat met zijn vergeldingsaanvallen

"Het was voorspeld dat dit zou gebeuren." Onze correspondent Björn Soenens is niet verrast door de vergeldingsaanvallen die de Verenigde Staten uitgevoerd hebben op pro-Iraanse milities in Syrië en Irak. 

De aanleiding? De dodelijke drone-aanval, waarbij enkele dagen geleden drie Amerikaanse militairen om het leven kwamen. Meteen daarna had de Amerikaanse president Joe Biden radicale groeperingen in Syrië en Irak met de vinger gewezen. De groeperingen worden gesteund door Iran, maar Iran ontkent met klem elke betrokkenheid. In een trek had Biden ook aangekondigd dat er "gepast gereageerd" zou worden tegen de daders. Dat is nu gebeurd.

In een bericht op X schrijft de president: "We zoeken geen conflict in het Midden-Oosten of elders in de wereld. Maar aan iedereen die ons kwaad wil berokkenen: we zullen terugslaan."

Eigenlijk is het bericht van Biden alleszeggend. Hij kon niet anders dan reageren - want ja, er waren tenslotte Amerikaanse militairen omgekomen. En tegelijk moet hij zich ook inhouden - want ja, hij wil geen groter conflict ontketenen. 

Na de dood van de soldaten was de druk op Biden groot. "Hij moest terugslaan, nu er Amerikaanse doden gevallen waren in het Midden-Oosten. Dan is de roep sterk om wraak te nemen. Deze acties moeten een beetje het midden houden tussen een gevaarlijke escalatie en een afschrikking."

"Iran ontkent altijd alles, dat is de techniek die gebruikt wordt. Ze gebruiken bewegingen zoals Hezbollah of de Houthi's als een soort onderaannemer, als mensen die in hun naam, met hun steun aanslagen uitvoeren op Amerikanen."

Met de aanvallen wil Biden twee dingen bereiken, denkt Soenens. "Ze zouden er in principe voor moeten zorgen dat er geen nieuwe aanslagen op Amerikaanse doelwitten komen. Er waren er al meer dan 150 geweest door die milities, op Amerikaanse stellingen, boten, kazernes... Tegelijk is het een straf voor de dood van de drie militairen."

Tegelijk mag Biden niet té hard terugslaan. Een aanval op Iran zelf ziet Soenens niet meteen gebeuren. "Joe Biden denkt nogal tragisch, en dat tragisch denken heeft ermee te maken dat hij een groter conflict probeert te voorkomen. Hij weet wat de enorme gevolgen van zo'n conflict kunnen zijn."

Wat Biden in de regio doet is één grote evenwichtsoefening, benadrukt Soenens. "Tussen Israël steunen en streng zijn over wat de kolonisten en de Israëlische overheid doen op de Westelijke Jordaanoever tegenover de Palestijnen. Een tweestatenoplossing promoten en tegelijk wapens leveren aan Israël. Een compromis vinden en zorgen dat er geen regionale oorlog uitbreekt met Saudi-Arabië, met Iran, met Libanon. Dat zou heel de regio als een kruitvat in brand doen schieten, dus een aanval op Iran zou niet het beste idee zijn."

Soenens verwijst daarbij ook naar het verleden. Begin 2020 is er onder president Donald Trump een aanval geweest op de Iraanse generaal Qassem Soleimani. Niet op Iraans grondgebied, maar op Iraaks. 

"Men weet dat er mogelijk een grote oorlog uitbreekt als men de stap zet om Iran zelf aan te vallen."

In deze hele operatie mogen we één ding nooit uit het oog verliezen: de nakende presidentsverkiezingen. "De druk is groot", zegt Soenens nog eens. "Bij de Republikeinse senator Lindsey Graham klinkt het dat Iran gebombardeerd moet worden. Nikki Haley, de tegenkandidaat van Donald Trump, vraagt om een paar legerleiders in Iran te mollen om een signaal te geven dat er niet gesold wordt met Amerika."

Meteen na de aanval lieten verschillende Republikeinen op X dan ook hun onvrede blijken over de tactiek. De aanval kwam "te laat" (dixit Mike Johnson), was "bleekjes" (dixit Tom Cotton) of het waren "halve maatregelen" (dixit Markwayne Mullin).

Maar hoe gaat de uitdrukking weer? De beste stuurlui staan aan wal? "Het is natuurlijk gemakkelijk van aan de zijlijn. Voor Joe Biden zijn het heel, heel moeilijke beslissingen."

Hij zit - zoals gezegd - tussen twee vuren: "Als hij alleen die stellingen aanvalt en er komen nieuwe aanvallen tegen de Verenigde Staten, dan wordt hij gezien als een doetje, een watje. Als hij aan de andere kant te ver gaat, creëert hij een oorlog en heeft hij de hele publieke opinie tegen. Dan zit hij helemaal niet in de zetel richting herverkiezing voor het presidentschap."

De conclusie: de president moet schipperen tussen afschrikken en het vermijden van een escalatie.