Opnieuw rellen in Senegal na uitstel verkiezingen: is het land niet langer een baken van stabiliteit?

Afgelopen zaterdag kondigde president Macky Sall in een televisietoespraak plots aan - een dag vóór het officiële begin van de campagne - dat de verkiezingen van 25 februari zouden worden uitgesteld.

Gisteren brak daarover in verschillende steden al protest uit dat uitdraaide op rellen en een confrontatie met de ordediensten. Daarbij werden verschillende oppositiepolitici opgepakt.

Vandaag is het niet anders. Demonstranten protesteren voor het parlementsgebouw in Dakar. Daar moeten de parlementsleden stemmen over het uitstel van de verkiezingen. De ordediensten moeten er traangas inzetten om de manifestanten uit elkaar te drijven. 

Senegal, al decennialang een baken van stabiliteit in de woelige Sahelregio, lijkt zo ook ten prooi te vallen aan chaos.

Officieel wil president Macky Sall de verkiezingen uitstellen omdat de geloofwaardigheid ervan in het gedrang is. Er is namelijk onenigheid ontstaan over de werking van de Constitutionele Raad. Dat orgaan heeft een aantal oppositiekandidaten uitgesloten van deelname aan de verkiezingen en moet later ook de winnaar van de verkiezingen uitroepen.

De oppositie beschuldigt de Constitutionele Raad van partijdigheid en vorige woensdag besliste het parlement dat er daarover een onderzoekscommissie moet komen. In afwachting daarvan, en om het vertrouwen in het verkiezingsproces te herstellen, moeten volgens de president de verkiezingen dus worden uitgesteld en moet er een "nationale dialoog" komen.

Maar critici en de oppositie denken dat de president de vertrouwenscrisis aangrijpt om tijd te kopen. Hij zou namelijk vrezen dat de kandidaat die hij naar voor schuift (de huidige premier Amadou Ba) de verkiezingen zal verliezen. De oppositie spreekt van "een constitutionele coup".

Het is al geleden van 1963 dat de verkiezingen in Senegal nog eens werden uitgesteld. Sindsdien heeft het land altijd een vreedzame overdracht van de macht gekend. Het land wordt gezien als een toonbeeld van democratie en stabiliteit in een regio die wordt geplaagd door oorlogen en staatsgrepen.

Maar de laatste jaren zijn er scheurtjes ontstaan in dat imago. Huidig president Macky Sall liet bijvoorbeeld lang in het midden of hij een (volgens experts ongrondwettelijk) derde mandaat zou nastreven. In juli kondigde hij eindelijk aan dat hij dat niet zou doen, waarmee hij een einde maakte aan een periode van rellen en onlusten.

Ook de uitsluiting van Ousmane Sonko is omstreden. Sonko is een ontzettend populair oppositiepoliticus en maakte een grote kans om de volgende president van Senegal te worden. Maar hij werd veroordeeld (volgens zijn fans onterecht) en werd om die reden uitgesloten van deelname aan de verkiezingen. Dat ontaardde al verschillende keren in gewelddadige rellen met vele doden tot gevolg. Uitzonderlijk in Senegal.

Sonko stelde binnen zijn oppositiepartij een vervanger aan (Bassirou Diomaye Faye). Ook hij doet het heel goed in de peilingen en vormt dus een bedreiging voor de partij en de kandidaat van president Sall.

De komende dagen en weken zullen dus cruciaal zijn voor de democratie in Senegal, want de aanhangers van Sonko en Faye zijn vastbesloten op straat te blijven komen. De religieuze leiders van Senegal (die zeer veel invloed hebben) hebben al gewaarschuwd voor nieuwe onlusten als de verkiezingsdatum niet wordt gerespecteerd. Sowieso moet er snel zekerheid komen over een nieuwe verkiezingsdatum. 

Vele waarnemers houden hun hart vast als deze chaos aanhoudt, want de Sahelregio werd de afgelopen jaren geplaagd door een golf van staatsgrepen en dat zou sommige oppositieleden in Senegal wel eens op ideeën kunnen brengen.

In Niger, Mali en Burkina Faso hebben gelijkaardige situaties tot militaire coups geleid. De coupplegers kregen telkens brede steun bij de bevolking omdat ze zich afzetten tegen de aanwezigheid van de Fransen, de vroegere kolonisator.

Die anti-Franse gevoelens zijn ook in Senegal erg aanwezig. De populaire Ousmane Sonko kreeg bijvoorbeeld veel bijval met zijn anti-Franse retoriek. De huidige president Macky Sall en Amadou Ba (die hij naar voren schuift als zijn opvolger) worden gezien als bondgenoten van Frankrijk.