Europese Commissie stelt nieuwe tussentijdse klimaatdoelstelling voor: 90 procent minder uitstoten tegen 2040
Als het aan de Europese Commissie ligt, zal de Europese Unie in 2040 90 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Dat zal de Commissie vandaag bekend maken. Ze volgt daarmee de aanbeveling van een wetenschappelijk comité dat oordeelt dat die doelstelling de efficiëntste is, en op lange termijn ook de goedkoopste.
De Europese Unie heeft twee belangrijke klimaatdeadlines: 2030 en 2050. Tegen 2030 wil het 55 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Het zogenaamde Fit for 55-plan moet dat waarmaken.
En in 2050 wil de EU helemaal klimaatneutraal zijn. Tegen dan mag er zo goed als niets meer uitgestoten worden. De resterende broeikasgassen moeten afgevangen worden aan de schoorsteen of opgenomen door de natuur (bijvoorbeeld in bossen of moerassen).
Maar tussen die twee deadlines ligt 20 jaar. En dat is lang. Het lijkt erop dat de EU zijn klimaatdoelstellingen van 2030 wel zal halen. Maar de vrees leeft dat daarna het laaghangende fruit geplukt is, en het werk een pak moeilijker wordt.
Om zeker te zijn dat de Europese klimaatactie niet vertraagt, zal de Europese Commissie een nieuwe tussentijdse doelstelling vastleggen voor 2040. Maar hoe hoog moet die doelstelling voor 2040 precies liggen?
Vandaag wordt de eerste stap gezet in dat proces. De Europese Commissie zal naar alle waarschijnlijkheid voorstellen om de lat te leggen op 90 procent minder uitstoot in vergelijking met 1990. Dat blijkt uit gelekte ontwerpdocumenten die breed circuleren in de Europese wandelgangen.
90 procent is de meest efficiënte optie
Hoe komt de Commissie aan dat streefcijfer? Ze baseert zich daarvoor op een analyse van een wetenschappelijk comité dat zich over de kwestie boog.
Dat comité heeft enkele scenario's uitgewerkt. Het heeft daarvoor de impact berekend van verschillende doelstellingen op onder andere het energiesysteem, het landgebruik en de economie.
Het comité hield ook rekening met wat volgens de wetenschap nodig is om de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te halen. Dat bepaalt dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot maximaal 2 graden Celsius, en als het kan tot 1,5 graden Celsius.
Het wetenschappelijk comité schoof drie mogelijke doelstellingen naar voor: een reductie van 80 procent, een reductie van minstens 85 tot 90 procent en een reductie van 90 tot 95 procent.
Het laagste streefcijfer zou niet volstaan om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. 85 tot 90 procent is dan weer een business-as-usual-scenario, waarbij het huidige beleid wordt voortgezet (en Parijs gehaald wordt). 90 procent of meer betekent een verhoging van de ambitie.
Het wetenschappelijk comité zelf stelt voor om het scenario met de hoogste ambitie te kiezen, dat van minstens 90 procent. Het noemt het zelf "het beste evenwicht tussen klimaatambitie (...) en financiële en technologische haalbaarheid".
Volgens het comité is die optie ook de meest efficiënte. Er zal tussen 2031 en 2040 meer geïnvesteerd moeten worden dan in de andere scenario's. Maar de totale kosten tegen 2050, bijvoorbeeld voor het ombouwen van ons energiesysteem, zullen lager liggen en de winsten hoger.
Sneller inzetten op groene energie zou bijvoorbeeld 250.000 sterfgevallen per jaar vermijden door verbeterde luchtkwaliteit, en 2.800 miljard euro uitsparen aan geïmporteerde brandstoffen. Bovendien zou het prijskaartje voor de huishoudens klein blijven in vergelijking met het business-as-usual-scenario van 85 tot 90 procent.
Duitsland, Frankrijk en Nederland vragen klimaatambitie
De Europese Commissie zal het advies van het wetenschappelijk comité vandaag volgen en de andere Europese instanties voorstellen om te mikken op 90 procent reductie tegen 2040. Dat is dus wel de ondergrens van wat het comité voorstelde.
Rond die doelstelling was er de voorbije weken wel wat te doen. Zo circuleerde er al enkele weken een brief die intussen al is ondertekend door 12 Europese lidstaten.
Die dringen er bij de Commissie op aan om voor ambitieuze klimaatdoelstellingen te kiezen - zonder weliswaar een cijfer te noemen. De brief is ondertekend door onder andere Frankrijk, Duitsland en Nederland. Ons land spreekt zich niet uit omdat het momenteel voorzitter is van de Europese Unie.
Ik vrees dat de timing van dit voorstel symbolisch niet slechter kan
De 90-procentdoelstelling krijgt dus de steun van enkele invloedrijke lidstaten. Maar binnen de Europese Volkspartij (EVP), nota bene de partij van Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen, groeide er de voorbije weken ook tegenstand.
Hardliners daar vroegen zich af of die nieuwe doelstelling er wel moest komen, net nu landbouwers op straat komen en het protest groeit tegen (onder meer) het Europese milieubeleid.
Nochtans heeft de Commissie weinig keuze. Volgens de Europese klimaatwet, die dateert van 2021, moet ze binnen de zes maanden na afloop van de VN-klimaatconferentie een doelstelling voor 2040 vastgelegd hebben. Die deadline loopt in juni af.
Gisteren meldde de krant The Financial Times dat de Europese Commissie alvast een vermelding van methaanuitstootreducties in de landbouw geschrapt heeft uit haar aankondiging van deze namiddag. Dat terwijl de landbouw toch goed is voor zo'n 10 procent van de Europese uitstoot van broeikasgassen.
Sowieso is de communicatie van de Commissie vandaag slechts een voorstel, de allereerste stap. Hierna volgt er zowel binnen de Raad als in het Europees Parlement een debatronde.
Daarna zal de Europese Commissie een echt wetsvoorstel opmaken. Maar dat zal werk zijn voor de volgende Commissie, na de Europese verkiezingen in juni. Dan kan het hele Europese raderwerk echt beginnen draaien, met het spel van onderhandelingen tussen Commissie, Raad en Parlement.
"Ik begrijp dat de Commissie deze communicatie moet doen als gevolg van de gestemde klimaatwet, maar ik vrees dat de timing symbolisch niet slechter kan", zegt Tom Vandenkendelaere (CD&V, deel van de EVP-fractie).
"De Europese Commissie stoot hiermee de boeren nodeloos voor het hoofd. De Europese Volkspartij vraagt al langer een adempauze zodat boeren de Europese duurzaamheidsdoelstellingen kunnen behalen."
Gerolf Annemans (Vlaams Belang) gaat nog verder. Hij heeft het over een "compleet onhaalbare" doelstelling en "kwalijke symboolpolitiek".
Ook Johan Van Overtveldt (N-VA) zegt ronduit "tegen" te zijn "omdat het opbod aan klimaatdoelstellingen moet stoppen. De huidige doelstellingen maken het burgers en bedrijven al heel erg moeilijk. Het maatschappelijk draagvlak dreigt zo onderuit gehaald te worden. Bovendien prijst de EU zich zo uit de internationale markt."
Groenen willen nog verder gaan: klimaatneutraal Europa in 2040
Aan de linkerkant wordt de nieuwe doelstelling toegejuicht. "De tussentijdse doelen voor 2040 zijn van cruciaal belang om onze samenleving, het beleid en de economie een helder perspectief te bieden", zegt Kathleen Van Brempt (Vooruit).
"Dit creëert alleen maar meer investeringszekerheid voor onze economie. (...) Niemand mag achterblijven. Wie vandaag niet de financiële capaciteit heeft om mee te stappen in die transitie, moet met middelen uit het sociaal klimaatfonds als eerste toegang kunnen krijgen tot klimaatbeleid."
Voor de groenen mag de lat zelfs nog wat hoger. De Europese fractie kondigde gisteren aan dat het gaat voor 0 procent uitstoot in 2040, 10 jaar vroeger dan voorzien dus.
"Zo levert Europa haar eerlijke bijdrage", verklaart Sara Matthieu (Groen). "Als wij geen inspanningen leveren, kunnen we dat ook niet verwachten van armere landen elders in de wereld."