Landbouwgrond verandert veel vaker in tuinen of weiden voor paarden of pony's dan in natuurgebied
Is de landbouwsector slachtoffer van het opkopen van grond voor natuurbescherming, zoals CD&V-voorzitter Sammy Mahdi beweert? Volgens landbouweconome Liesbet Vranken is dat een iets te eenvoudige voorstelling van zaken en hebben de hoge prijzen voor landbouwgrond verschillende oorzaken. Zo blijkt uit cijfers dat landbouwgrond veel meer "verdwijnt" als grond voor tuinen of om er paarden of pony's op te laten grazen.
Als het van CD&V afhangt, moeten de overheid en Natuurpunt niet langer landbouwgrond kopen. Doordat ze dat nu wel doen, worden de prijzen van die landbouwgrond de hoogte in gejaagd, redeneert partijvoorzitter Sammy Mahdi. Natuurpunt reageert verbijsterd en zegt dat Mahdi zich bezondigt aan foute framing.
"Er is een combinatie van factoren die een rol spelen", nuanceert landbouweconoom Liesbet Vranken (KU Leuven). Zij verwijst naar de Belgische pachtwetgeving en het feit dat 60 Ã 70 procent van de landbouwgrond in ons land wordt gepacht. Landbouwers worden goed beschermd omdat pachtovereenkomsten voor een lange periode gelden en omdat de huurprijzen voor die grond laag liggen.
"Een strenge pachtwetgeving die heel nuttig is geweest om de boer te beschermen, begint nu misschien een omgekeerd effect te hebben", zegt Vranken. "Daardoor is een deel van de grondeigenaars minder bereid om te verpachten en gaan sommige boeren grond aankopen."
BEKIJK - Volgens Liesbet Vranken is er meer dan één oorzaak voor de dure landbouwgrond.
Een grotere vraag naar landbouwgrond in een Vlaanderen waar de ruimte sowieso al beperkt is, betekent onvermijdelijk hogere prijzen. "Zeker als andere organisaties (zoals Natuurpunt, red.) of privépersonen ook willen aankopen, in het tweede geval om er dieren op te zetten voor recreatieve doeleinden", zegt Liesbet Vranken. Â
Uit officiële cijfers van de Vlaamse overheid blijkt dat begin vorig jaar 783.000 hectare land bestemd was voor landbouw en 175.000 hectare met een groene bestemming. Volgens het Landbouwrapport van de Vlaamse overheid wordt 674.000 hectare daarvan ook effectief als landbouwgrond gebruikt. De laatste vijf jaar is dat aantal zo goed als ongewijzigd gebleven.  Â
Tussen 2000 en 2010 is 43.000 hectare grond bestemd voor landbouw verdwenen:
- 10.000 hectare heeft een nieuwe bestemming gekregen als natuur of bos,Â
- 10.000 hectare als grond voor wonen of industrie,
- 23.000 hectare als grond bestemd voor "vertuining" of "verpaarding".
Dat betekent dat dubbel zoveel landbouwgrond "verdwijnt" voor tuinen of grond voor paarden, ezels of pony's dan voor natuur.
"Slechts 1,8 procent (net geen 15.000 hectare) van het Vlaamse agrarisch gebied valt onder een natuurbeheerplan", laat het kabinet van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) weten. "In herbevestigd agrarisch gebied is dat slechts 0,2 procent. Dit in contrast met bijvoorbeeld de 12 procent "verpaarding" (ook wel "horsification" genoemd) in agrarisch gebied of de talloze hectaren herbevestigd agrarisch gebied die herbestemd worden naar harde bestemmingen door lokale besturen."Â
Uit gegevens van de Confederatie van het Paard blijkt trouwens dat het aantal paardachtigen in Vlaanderen is toegenomen van 77.597 in 2010 tot 190.598 in 2023. Dat is een stijging met maar liefst 145 procent.
Het probleem van de zogenoemde verpaarding van Vlaanderen is niet nieuw. In 2019 al bevestigde een studie van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) dat bijna vier op de tien vrijgekomen hoeves in Oost-Vlaanderen tot villa worden omgebouwd, vaak met wat paardenweides én een grote haag eromheen.Â
"Uit het onderzoek blijkt dat landelijk wonen, al dan niet met het houden van hobbypaarden, het grootste deel inneemt van de vrijgekomen hoeves (38,9 procent)", aldus ILVO. "Die villa’s nemen bovendien in toenemende mate omliggende landbouwgrond in voor de aanleg van grotere tuinen ("vertuining") en weides voor hobbydieren, vaak paarden. Vandaar de veelgebruikte term "verpaarding"."