Met zijn klimaatwet beschikt Europa al over stevige doelstellingen om zijn emissies terug te dringen. Tegen 2050 moet de EU een netto nuluitstoot realiseren, met een reductie van minstens 55 procent tegen 2030 als tussentijds doel. Het hele ‘Fit for 55’-pakket aan klimaatwetgeving is daaraan opgehangen. De klimaatwet vereist echter dat de Commissie ook voor 2040 een doelstelling opstelt, en dat is wat ze dinsdag doet.

Reductie van 90 procent

Op basis van een eerder verslag van een onafhankelijke wetenschappelijke adviesraad, die in de lente van vorig jaar stelde dat de Commissie een reductiedoelstelling van 90 tot 95 procent moet voorstellen om op koers te blijven, kiest de Commissie nu dus voor 90 procent - opnieuw netto, en zoals steeds ten opzichte van het referentiejaar 1990. De ploeg van voorzitter Ursula von der Leyen doet dat evenwel in de vorm van een aanbeveling, een concreet wetsvoorstel “zal de verantwoordelijkheid van de volgende Commissie zijn”, luidt het.

Maar voor het zover is, moet eerst een breed maatschappelijk debat gevoerd worden om iedereen mee te krijgen, vindt de Commissie. Het valt op dat ze over een “gebalanceerde en kostenefficiënte” bijdrage van alle sectoren spreekt. De overkoepelende Green Deal - het geheel aan beleid dat de Europese klimaatambities moet realiseren - moet een “industriële decarbonisatiedeal” worden, heet het.

Landbouwsector

De Commissie heeft ook aandacht voor de landbouwers, die vorige week op verschillende plaatsen in Europa op straat kwamen om (onder meer) tegen het Europese beleid te protesteren. “Met het juiste beleid en steun, kan ook de landbouwsector een rol in de transitie spelen, mét voldoende voedselproductie in Europa en eerlijke inkomens”, zegt de Commissie. “Een holistische dialoog met de bredere voedselindustrie is cruciaal voor succes en voor de ontwikkeling van duurzame praktijken en zakenmodellen.”

De belangrijkste voorwaarde om de nieuwe doelstelling te realiseren, is evenwel de volledige implementatie van de ‘Fit for 55’-wetgeving, en dus het behalen van een emissiereductie met 55 procent tegen het einde van dit decennium. De Nationale Energie- en Klimaatplannen van de lidstaten zijn daarbij cruciaal.

Ophef bij politiek

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) reageert echter vol onbegrip op de demarche van de Commissie, zeker omdat het Vlaamse luik van het Belgische plan vorig jaar nog maar geactualiseerd werd, zo stelt ze. Ze vindt dat de Commissie nieuwe doelstellingen moet opschorten en moet focussen op de reeds bestaande engagementen. “Wie zomaar mee blijft gaan in het Europese opbod aan klimaatpercentages, heeft geen voeling met de mensen. De Europese trein dendert voort in zijn parallelle wereld, steeds verder van de mensen af in een opbod waarvan iedereen weet dat het niet haalbaar is”, zegt Demir. Volgens haar moeten klimaatadaptatie en ruimte voor water de “echte” prioriteiten zijn.

In het Europees Parlement is ook Tom Vandenkendelaere (CD&V) kritisch. Hij begrijpt dat de Commissie vanwege de klimaatwet niet anders kan dan met deze communicatie uit te pakken, maar vreest dat de timing symbolisch niet slechter kan. “De Europese Commissie stoot de boeren nodeloos voor het hoofd. De Europese Volkspartij (EVP, waar CD&V deel van uitmaakt, red.) vraagt al langer een adempauze zodat boeren de Europese duurzaamheidsdoelstellingen kunnen behalen. Dit stuurt echter een verwarrend signaal naar de landbouwsector.”

Een heel ander geluid bij Kathleen Van Brempt (Vooruit), die het over de afspraak van Europa met de geschiedenis heeft. “De tussentijdse doelen voor 2040 zijn van cruciaal belang om onze samenleving, het beleid en de economie een helder perspectief te bieden. Dit creëert alleen maar meer investeringszekerheid voor onze economie. Dat blijft broodnodig.”

Van Brempt wijst erop dat het belang van sommige innovatieve technologieën om de uitstoot van broeikasgassen netto te verminderen, zoals koolstofopslag, niet mag worden overschat. “Koolstofopslag staat als technologie in haar kinderschoenen en blijft een zeer dure en inefficiënte oplossing. Waar we uitstoot in onze industrie kunnen schrappen en voor circulaire en klimaatneutrale oplossingen kunnen kiezen, moet dat de ambitie blijven.”

Groen vraagt dan weer om een klimaatbeleid dat “iedereen meeneemt”. Een boodschap die alvast door Europees commissaris voor Klimaatactie Wopke Hoekstra wordt gedeeld. “Het aanpakken van de klimaatcrisis is een marathon, geen sprint”, zegt hij. “We moeten ervoor zorgen dat iedereen over de finish geraakt en niemand achterblijft.”

Voor Groen mocht het ambitieniveau echter nog wat hoger gelegen hebben. Covoorzitter Nadia Naji had liever een reductiedoelstelling van 95 procent gezien.