Waarom het gedoe rond Roger Vangheluwe precies is waar de bisschoppen op hoopten

Roger Vangheluwe draagt officieel nog wel de titel van bisschop, maar nam in 2010 ontslag wegens het seksuele misbruik van zijn neef en verblijft ondergedoken in Frankrijk. Van daaruit gaf hij in 2011 een televisie-interview waarin hij de feiten met zijn neef minimaliseerde. Jaren later is de storm rond zijn persoon geenszins gaan liggen.

Meteen na de laatste uitzending van Godvergeten, de VRT-reeks over het misbruik in de kerk, zei bisschop Johan Bonny dat hij Vangheluwe had gevraagd om bij het Vaticaan aan te dringen om zijn wijding ongedaan te maken. Enkele dagen later beweerde Bonny dat Vangheluwe ook effectief een brief naar Rome had gestuurd, maar wat erin stond, was niet zeker.

Intussen zegt nuntius Franco Coppola, de vertegenwoordiger van de paus in ons land, dat Vangheluwe in zijn brief allicht niet vroeg om zijn wijding tot bisschop of priester ongedaan te maken. Want, zo zegt Coppola aan Het Laatste Nieuws, indien Vangheluwe die vraag wél gesteld had in zijn brief, dan zou het Vaticaan zijn wijding intussen al ongedaan hebben gemaakt.

Rome vroeg de Belgische bisschoppen nochtans al om een volledig dossier van de beschuldigingen aan het adres van Vangheluwe. Als er nieuwe elementen zijn, kan dat leiden tot een nieuwe straf.

De pauselijke nuntius is intussen met het nieuwe dossier afgereisd naar Rome.

Het is een lange reeks van demarches die weinig indruk maken op de mensen die meewerkten aan Godvergeten.

‘Afleidingsmanoeuvres’

“Een priester die trouwt is op één dag uit de kerk, maar als het om kindermisbruik gaat, duurt het decennia”, zegt Rik Devillé, die dossiers van slachtoffers verzamelde en naar buiten bracht. “Het wordt een lachwekkend feuilleton. Alleen is het voor de slachtoffers niet grappig, maar pijnlijk. Waarom focussen ze zo op Vangheluwe, terwijl er zo veel ernstige dossiers zijn? Het leidt de aandacht af van wat ze zelf kunnen doen.”

Ook Linda Opdebeeck, die getuigde in Godvergeten als overlever van jarenlang misbruik door een pater, heeft het over ‘afleidingsmanoeuvres’. Ze wijst erop dat niemand de communicatie tussen het Vaticaan en de Belgische bisschoppen echt te zien krijgt.

“Was er wel een brief van Roger Vangheluwe?”, vraagt ze zich af. “Ze doen wat ze altijd hebben gedaan: ons aan het lijntje houden. Erg vermoeiend, voor nul resultaat.”

Volgens kerkjurist Hildegard Warnink van de KU Leuven heeft de kerk niet zo veel bewegingsruimte omdat het instituut meer dan tien jaar geleden al maatregelen nam ten aanzien van Vangheluwe en hem niet voor dezelfde feiten opnieuw kan straffen. De feiten waren bovendien destijds al verjaard.

Warnink: “Dat geeft een enorm gevoel van onmacht aan de slachtoffers, maar verjaringstermijnen zijn er met een reden, namelijk omdat het verzamelen van bewijslast moeilijker wordt met het verloop van de tijd. Dat is zo in het kerkelijk recht, net zoals in het profane recht.”

Volgens Warnink zijn er echter wel redenen om de wijding van Vangheluwe tot bisschop ongedaan te maken. Aan zo’n wijding zijn immers voorwaarden verbonden. Warnink: “Als er al sprake was van misbruik vóór die wijding, kan je zeggen dat de voorwaarden eigenlijk niet in orde waren. Dat is niet aan verjaringstermijnen gebonden. En de bisschop van Brugge kan dat starten.”

Een woordvoerder van het Brugse bisdom wijst onze vragen daarover door naar de bisschoppenconferentie. De woordvoerder daar wil er evenmin iets over kwijt: “Ik kan alleen bevestigen wat de nuntius heeft gezegd.”

Onderzoekscommissie

Ondertussen hebben de overlevers van het misbruik in de kerk niet het gevoel dat het instituut doortastend optreedt. “Maar als de paus straks op bezoek komt in België, kunnen onze bisschoppen de schijn hooghouden dat ze toch van alles voor ons doen”, zegt Linda Opdebeeck.

Samen met Devillé en de stuurgroep Mensenrechten in de kerk, stelde ze kort na Godvergeten een eisenbundel op. Een van die eisen was de oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie. Er kwam bijzonder veel respons op de oproep naar slachtoffers: 167 Nederlandstaligen en 62 Franstaligen meldden zich aan. Een zestigtal van hen zijn gehoord in de onderzoekscommissie, die niet uitsluitend seksueel misbruik in de kerk behandelt.

Mark Vangheluwe, de neef van Roger Vangheluwe, kwam in december al getuigen in de commissie. Afgelopen maandag was het de beurt aan de opvangpunten voor seksueel misbruik in pastorale relaties. Mia De Schamphelaere, coördinator van het gemeenschappelijk opvangpunt, zei daar dat er sinds Godvergeten 180 meldingen binnenkwamen over seksueel misbruik in de kerk.

Binnenkort zullen daar ook de bisschoppen gehoord worden. De leden van de onderzoekscommissie kijken ook uit naar het rapport van de Hoge Raad van Justitie. De Raad onderzoekt momenteel of er iets grondigs misliep in de Operatie Kelk. Dat strafrechtelijke onderzoek naar een mogelijke doofpotoperatie in de kerk en schuldig verzuim is gestart in 2010 en is nu, veertien jaar later, nog altijd niet afgerond.