Minstens 8.000 doden door oorlogsgeweld in Oekraïense havenstad Marioepol, zeggen ngo's in nieuw rapport

In het rapport analyseren de organisaties het burgerleed en de schade aan de gebouwen in Marioepol. De stad in het zuidoosten van Oekraïne werd tussen februari en mei 2022 belegerd door het Russische leger, waarna de Russen de stad konden innemen.

Het rapport is gebaseerd op 240 interviews met ontheemde inwoners van Marioepol door HRW en de Oekraïense mensenrechtenorganisatie Truth Hounds en de analyse van meer dan 850 foto's en video's, documenten en tientallen satellietbeelden door HRW en SITU Research.

"De verwoesting van Marioepol door de Russische strijdkrachten valt op als een van de ergste hoofdstukken van hun grootschalige invasie van Oekraïne", zegt Ida Sawyer, crisis- en conflictdirecteur bij HRW.

De organisaties documenteerden in detail 14 aanvallen waarbij 18 gebouwen verwoest zijn of beschadigd raakten en waarbij burgers zijn gedood en gewond geraakt. Die aanvallen waren gericht op onder meer 2 ziekenhuizen, het theater waar burgers zich schuilhielden, een voedselopslagplaats, een locatie voor hulpverdeling, een supermarkt en woongebouwen.

Volgens HRW en Truth Hounds is er geen bewijs dat het Oekraïense leger daar aanwezig was. Ofwel was er enkel een kleine militaire aanwezigheid. Daardoor zijn de aanvallen onwettig.

De organisaties wijzen er ook op dat Russische troepen in Marioepol, zoals ook elders in Oekraïne, veel gebruikmaakten van explosieve wapens met impact op een groot gebied. "Marioepol is een testament van de wrede verwoesting en het leed dat veroorzaakt wordt door explosieve wapens in steden en dorpen over de hele wereld", stelt Sawyer.

Uit de analyse van satellietbeelden, foto's en video's van de belangrijkste begraafplaatsen in de stad, blijkt dat meer dan 10.000 mensen in de stad zijn begraven tussen maart 2022 en februari 2023. Door dat aantal te vergelijken met de normale sterftegraad in de stad, schatten de organisaties dat minstens 8.000 mensen zijn gestorven door de gevechten of door andere oorzaken die aan de oorlog zijn gerelateerd. Het is echter niet duidelijk hoeveel van hen burgers waren.

Dat aantal doden zou ook nog heel wat hoger kunnen liggen. "Enkele graven bevatten verschillende lichamen en de overblijfselen van anderen zijn waarschijnlijk in puin begraven. Sommigen kunnen in voorlopige graven liggen en anderen kunnen later zijn gestorven aan de gevolgen van de oorlog. Sommige nabestaanden van de vermisten zoeken nog steeds hun geliefden", klinkt het.

Sinds de Russen de stad bezetten, bouwen ze nieuwe hoge appartementsgebouwen. Dat behoort tot hun plan om Marioepol tegen 2035 te heropbouwen en ontwikkelen. "Een bezettingsmacht moet puin ruimen en onveilige structuren afbreken om de bevolking te beschermen", zeggen de ngo's. "In de afwezigheid van onafhankelijke onderzoekers verwijdert de Russische overheid echter fysiek bewijs op honderden mogelijke plaatsen van misdrijf."

Ook verwijderen ze aanwijzingen van de Oekraïense identiteit, door onder meer een Russisch lessenpakket in het onderwijs op te leggen en straten nieuwe namen te geven. "Ze vereisen van de inwoners om Russische paspoorten te verkrijgen, om bepaalde jobs en voordelen aan te vragen", klinkt het.

Het rapport identificeerde 17 eenheden van Rusland - of met Rusland gealigneerde troepen - die in Marioepol opereerden in maart en april 2022, "op het hoogtepunt van de gevechten".

De 3 ngo's identificeerden ook 10 mensen die strafrechtelijk verantwoordelijk kunnen zijn voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid wegens onwettige aanvallen en blokkades van humanitaire hulp en evacuatie. Of wegens de gedwongen transfer van inwoners van Marioepol naar Rusland en door Rusland bezet gebied.

Volgens de organisaties moet een onderzoek gevoerd worden naar de Russische president Vladimir Poetin en andere hooggeplaatste functionarissen. Ze moeten ook gepast vervolgd worden "voor hun rol in klaarblijkelijke oorlogsmisdaden die door de Russische troepen zijn gepleegd". Rusland moet ook "genoegdoening geven aan de slachtoffers van schendingen van het oorlogsrecht en hun families".