Oekraïense veiligheidsadviseur: "Er zaten geen krijgsgevangenen in neergehaald vliegtuig"

Op 24 januari werd een Russisch transportvliegtuig neergeschoten boven de Russische grensregio Belgorod. Volgens Rusland kwamen alle 74 inzittenden om. Onder hen waren volgens Rusland ook 65 Oekraïense krijgsgevangenen die die dag geruild zouden worden met Russische gevangenen.

Een bewering die Oekraïne tot op vandaag nooit heeft bevestigd en nu ook openlijk tegenspreekt. "Waren onze gevangenen daar? Ik kan met zekerheid zeggen: neen", zegt Aleksej Danilov, de voorzitter van de Oekraïense Nationale Veiligheidsraad aan Oekraïense media.

Niet alleen hadden er volgens hem veel meer lichamen gevonden moeten zijn op de plek van de crash, Danilov merkt ook op dat Rusland er in dat geval veel meer aandacht aan besteed zou hebben. "Ze zouden het gefilmd hebben voor televisie. Maar ze hebben niets om te tonen. Als dit echt was gebeurd, zou het een heel ander beeld zijn geweest." 

Dat er die dag krijgsgevangenen geruild zouden worden, staat wel vast. Oekraïne weet echter niet of de meer dan 60 Oekraïense gevangenen over wie toen sprake was, nog in leven zijn. De ruil ging in elk geval niet door.

Een week na de crash ruilden Oekraïne en Rusland elk ongeveer 200 krijgsgevangenen (over het exacte aantal kwamen er tegenstrijdige berichten, naargelang de bron). In elk geval waren de 65 Oekraïners die volgens Rusland op het neergehaalde vliegtuig zaten, daar niet bij.

Gisteren vond overigens een nieuwe gevangenenruil plaats, bemiddeld door de Verenigde Arabische Emiraten. Deze keer ging het om 100 Oekraïners en 100 Russen. Volgens de Oekraïense president Zelenski namen 84 van die 100 Oekraïners deel aan de verdediging van de zuidelijke havenstad Marioepol.

Volgens Kyrylo Boedanov, het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst, zijn nu in totaal al 3.135 Oekraïense krijgsgevangenen naar huis teruggekeerd.

Alles wijst er intussen wel op dat het Russische vrachtvliegtuig wel degelijk door Oekraïne is neergehaald, al heeft Oekraïne dat nog altijd niet bevestigd. De Amerikaanse krant The New York Times schrijft op basis van anonieme bronnen binnen de Amerikaanse overheid dat het vliegtuig met een Amerikaanse Patriot-luchtafweerraket is neergehaald.

"In het openbaar willen Amerikaanse functionarissen geen commentaar geven", schrijft de krant, "maar op voorwaarde van anonimiteit wordt gezegd dat de berichten over het gebruik van een Patriot-raket accuraat waren." Patriot-luchtafweersystemen en -raketten worden in de VS geproduceerd, maar volgens de bronnen van de krant zou het Patriot-systeem dat het vliegtuig neerhaalde, geleverd zijn door een Europese bondgenoot.

Eind januari had ook de Russische president Poetin al gezegd dat het toestel met een Patriot-raket was neergehaald. "Het feit dat ze een vliegtuig hebben neergeschoten waarin hun eigen soldaten zaten, doet ons veronderstellen dat ze dit per ongeluk hebben gedaan. Maar het is nog altijd een misdaad", zei Poetin toen. Een dag later herhaalden Russische onderzoekers die bewering. 

Wellicht heeft Oekraïne het vliegtuig neergehaald omdat het dacht dat er raketten aan boord waren. Het toestel in kwestie heeft in het verleden al wapens vervoerd, blijkt uit inlichtingen. Volgens Oekraïense media gaat het Oekraïense leger ervan uit dat het toestel op de dag van de crash raketten vervoerde voor een S-300-antiluchtafweersysteem.