Rafah is de meest zuidelijk gelegen stad in de Gazastrook, grenzend aan Egypte. Sinds het begin van het Israëlische offensief op 27 oktober zijn steeds meer Gazanen naar de stad gevlucht: Israël vroeg inwoners in een eerste fase om de noordelijke helft van de Gazastrook te verlaten, zodat het daar de strijd kon aangaan met Hamas.

In een latere fase van het Israëlische offensief kwam ook de zuidelijke helft van de Gazastrook steeds meer onder vuur te liggen, omdat Israël ook in dat gebied alle sporen van Hamas wilde vernietigen. Zo komt het dat er in en rond de stad – die voor de oorlog zo’n 200.000 inwoners telde – inmiddels 1,3 miljoen mensen wonen, vaak in erbarmelijke omstandigheden.

(Lees verder onder de foto.)

Israëlische strategie

“De overwinning” ligt volgens Netanyahu weliswaar “binnen handbereik”, maar het operationele doel van de Israëlische regering in de Gazastrook blijft – ondanks druk van andere landen – na drie maanden oorlog nog steeds vaag. “Het einde van Hamas” lijkt in de praktijk een onhaalbare doelstelling, maar alternatieve scenario’s wijzen Netanyahu en de extreemrechtse elementen in zijn regering consequent van de hand. Het lijkt dan ook onvermijdelijk dat ook Rafah – dat als enige grensovergang met Egypte lange tijd ontzien werd – op korte termijn aangevallen wordt.

Eerder deze week liet het Israëlische ministerie van Defensie al verstaan dat “Hamasstrijders nergens in Gaza veilig zijn voor Israël”, ook niet in de laatste gebieden waar nog geen Israëlische troepen werden ingezet. “Elke terrorist die zich verbergt in Rafah moet weten dat hij zal eindigen net zoals die in Khan Younis en Gaza-stad”, zei Defensieminister Yoav Gallant, als opening naar de eerste melding van een mogelijke opmars van de Israeli Defense Forces naar Rafah. En Netanyahu liet verstaan dat het “onmogelijk is om het doel van de oorlog te bereiken zonder Hamas uit te schakelen en vier Hamas-bataljons in Rafah achter te laten.”

(Lees verder onder de foto.)

Tube tandpasta

Die plannen werden meteen onthaald op kritische berichten uit de rest van de wereld. Verschillende hulporganisaties zoals Human Rights Watch en Artsen zonder Grenzen trokken aan de alarmbel. Saudi-Arabië waarschuwde Israël dat een grondoffensief “extreem gevaarlijke gevolgen” zou hebben, en riep de Verenigde Naties op tot een spoedvergadering om te verhinderen dat Israël “een imminente humanitaire ramp” zou veroorzaken. Zelfs de Verenigde Staten, traditioneel de trouwste bondgenoot van Israël noemde de operatie een “potentiële ramp”, en benadrukte dat de beslissing niet op steun van het Witte Huis kon rekenen.

Maar de vrees voor meer Israëlische druk op de Gazastrook is het grootst in Egypte. Daar beschouwt men de Israëlische strategie als het uitknijpen van een tube tandpasta: alsof de Gazanen van het noorden naar het zuiden naar – vreest de regering van president El-Sisi – de Sinaïwoestijn geduwd wordt. Het land versterkte de grensregio uit vrees voor een stormloop van wanhopige Palestijnen zelfs al militair, en dreigt ermee het vredesverdrag dat eind jaren ‘70 werd gesloten op te zeggen.

(Lees verder onder de foto.)

Twijfels bij evacuatieplan

Israël probeerde wat te sussen door te spreken over een “evacuatieplan” voor burgers. “We gaan dit klaren, maar we zullen zorgen voor een veilige doorgang voor de burgerbevolking, zodat die kan vertrekken” liet Netanyahu verstaan. Volgens de premier gaat Israël niet lichtzinnig tewerk, en zal er een gedetailleerd plan worden opgesteld om een veilige doorgang te verzekeren. Hij had het onder meer over gebieden ten noorden van Rafah die ontruimd zijn, en die kunnen worden gebruikt als veilige zones voor burgers.

Dat plan lijkt echter weinig realistisch, gezien het gebrek aan faciliteiten en het aantal mensen dat verplaatst moet worden. Intussen begon Israël vorige week al wel met bombardementen op Rafah, waarbij volgens Hamas al zeker enkele tientallen doden vielen.

(Lees verder onder de foto.)

Hamas dreigt

Volgens Hamas zou een offensief dan ook een humanitaire ramp betekenen. In een communiqué waarschuwde de terreurorganisatie voor “een ramp en een bloedbad dat tot tienduizenden martelaren en gewonden kan kosten”, en dreigde het ermee “de Amerikaanse regering, de internationale gemeenschap, en de Israëlische bezetter” verantwoordelijk te zullen houden voor de gevolgen.

Zondag klonk het dan als klap op de vuurpijl dat de onderhandelingen over een deal voor de vrijlating van de meer dan honderd gijzelaars die nog vastgehouden worden in de Gazastrook – een deal die beschouwd werd als een opstapje naar echte vredesonderhandelingen – stopgezet zouden worden bij een offensief op Rafah. Volgens een Hamas-leider probeert Netanyahu onder een akkoord over de gijzelaars uit te komen “door genocide te plegen en een nieuwe humanitaire catastrofe aan te richten”.