Minister van Financiën Van Peteghem: "Moed hebben om te zeggen dat inspanningen en hervormingen nodig zijn"

Vrijdagnacht hebben de EU-lidstaten en het Europees Parlement een akkoord bereikt over nieuwe begrotingsregels. Die moeten de EU-landen een meer op maat gemaakt traject aanbieden om de schuldgraad terug te dringen. 

In principe geldt in de Europese Unie de regel dat de maximale schuldgraad de drempel van 60 procent niet mag overschrijden en het tekort van het bruto binnenlands product (bbp) maximaal 3 procent mag bedragen. Maar in de praktijk hebben veel landen, waaronder België, een schuldgraad ver boven die 60 procent. Ook de norm van 3 procent werd vaak niet gehaald de voorbije jaren.

Landen die een groter tekort dan de 3 procent-regel laten optekenen, zullen een jaarlijkse inspanning van 0,5 procent moeten leveren. Voor landen met een hogere schuldenlast, zoals België, zullen de eisen hoger liggen. Zo zal ons land, omdat we boven de 90 procent zitten, de schuldgraad met 1 procent per jaar moeten doen dalen. Dit zou betekenen dat België de komende 7 jaar 27 miljard moet besparen. 

Elke lidstaat krijgt een budgettair plan voor een periode van 4 jaar. Een van de voordelen van de nieuwe regels is volgens minister Van Peteghem dat er gekeken zal worden naar de specifieke context per land en dat er ook naar een langere periode gekeken zal worden.

"De meerwaarde is volgens mij dat er ook gekeken zal worden naar welke investeringen en hervormingen effectief worden doorgevoerd", reageert hij in "De ochtend" op Radio 1. Zo is het de bedoeling dat er in ons land op termijn een brede fiscale hervorming komt, maar voorlopig is daar nog geen akkoord over. "Dan is het effectief zo dat het over een iets langere periode, tot 7 jaar, mogelijk zal zijn." 

Van Peteghem denkt niet dat de oplossing erin zal zitten om de burgers nog meer belastingen op te leggen. "We zullen vooral moeten kijken naar hervormingen die noodzakelijk zijn. Op het vlak van pensioenen, op een periode van 5 jaar gaat er 25 procent meer bijkomen, dat is een stijging van 63 miljard naar meer dan 80 miljard in 2028. Eenzelfde stijging zie je in de gezondheidszorg, dan weet je dat daar de drijvers van dat tekort zitten." 

Hervormingen zullen dus noodzakelijk zijn en deze regels zijn daar volgens Van Peteghem een extra stimulans toe. "Als je die hervormingen niet doet, betekent het dat je de inspanning die je nu over een periode van 7 jaar zou mogen doen dan op een veel kortere periode moet doen." 

Er bestaan al langer strenge Europese begrotingsregels, maar er werd door de omstandigheden (o.a. de coronacrisis en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne) niet altijd even strikt gevolg aan gegeven. Nu is de hete aardappel blijven doorschuiven volgens de minister geen optie meer. "Je moet kijken naar de context, we moeten wel vermijden dat Europa op een bepaald moment het stuur bij ons gaat overnemen. Nu zitten we nog aan het stuur, maar we moeten vermijden dat we op de strafbank komen en dat Europa ons dingen gaat opleggen."

"Dat strafbankje bestaat nog altijd, ook in de toekomst kan je daar terechtkomen. Nu is er een nieuw kader, daarbinnen krijg je als lidstaat meer flexibiliteit om keuzes te maken, maar achteraf gaat men strenger zijn en sancties effectief toepassen."

Volgens Van Peteghem zit de winst dan ook in een meer doorgedreven coördinatie van beslissingen op Europees niveau, wanneer het bijvoorbeeld gaat om defensiebudgetten. "Nu beslist elk van de 27 lidstaten zelf bijvoorbeeld welk soort munitie het gebruikt of waar de focus ligt op het vlak van defensie, dat zou veel beter gecoördineerd moeten zijn. Het totale budget is een enorm bedrag, als we dat efficiënter kunnen inzetten, dan kunnen we als continent een grotere slagkracht hebben." 

De vraag stelt zich wel wie er na de verkiezingen nog kandidaat is om minister van Financiën te worden in ons land. "Ik besef heel goed dat er in de komende periode zekere moed en leiderschap nodig zal zijn om ervoor te zorgen dat we dit kunnen waarmaken", besluit Van Peteghem. "Je kan pessimistisch naar die regels kijken of optimistisch. Ik denk dat je er op een realistische manier moet naar kijken. We weten dat onze begroting niet goed is en we zullen de moed moeten hebben om te zeggen dat er inspanningen en hervormingen nodig zijn, om onze sociale zekerheid en onze welvaartsstaat te beschermen."