Bij ons is het geneesmiddel vooral bekend als Depakine of de generische versie Valproate EG. Het wordt al langer afgeraden voor zwangere vrouwen omdat het foetale misvormingen en neurologische ontwikkelingsstoornissen kan veroorzaken bij kinderen. Maar onderzoek in Denemarken, Noorwegen en Zweden wijst nu ook op verhoogd risico op neurologische ontwikkelingsstoornissen bij kinderen van mannen die het medicijn gebruiken in de drie maanden voor de conceptie”, zegt Ann Eeckhout van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG).

Het gaat dan om ontwikkelingsproblemen die beginnen in de vroege kindertijd, zoals autismespectrumstoornissen, verstandelijke beperkingen, communicatiestoornissen, aandachtstekortstoornissen met hyperactiviteit (ADHD) en bewegingsstoornissen.

“Van antidepressiva en bloeddrukverlagers is geweten dat ze invloed kunnen hebben op de kwaliteit van het sperma, maar tot nu toe zijn er geen of weinig aanwijzingen dat blootstelling aan medicatie bij de vader aangeboren afwijkingen kan geven bij de foetus”

Dirk Devroey

Professor geneeskunde en farmacie (VUB)

Alle zorgverstrekkers worden nu door het Risicobeoordelingscomité voor geneesmiddelenbewaking (PRAC) op de hoogte gebracht van de nieuwe bevindingen en op de bijsluiter van het medicijn komt zo snel mogelijk een duidelijke waarschuwing.

Het mogelijke risico bij kinderen van mannen die in de drie maanden voor de conceptie met Valproaat werden behandeld, ligt wel veel lager dan het eerder bevestigde risico bij kinderen van wie de moeder tijdens de zwangerschap het medicijn slikte. Bij mannen gaat het om vijf op honderd kinderen, bij vrouwen om 30 tot 40 kinderen op honderd.

Wake-up call

Het is voor zover bekend voor het eerst dat er zo wordt gewaarschuwd voor de risico’s op medicijngebruik bij mannen op zwangerschappen. En professor geneeskunde en farmacie aan de VUB Dirk Devroey heeft het over een wake-up call. “Van sommige geneesmiddelen zoals antidepressiva en bloeddrukverlagers is geweten dat ze invloed kunnen hebben op de kwaliteit van het sperma, maar tot nu toe zijn er geen of weinig aanwijzingen dat blootstelling aan medicatie bij de vader aangeboren afwijkingen kan geven bij de foetus.”

Dat bevestigt ook Dr. Michael Ceulemans, onderzoeker aan de KU Leuven en coördinator van BELpREG, het zwangerschapsregister in België. Hij benadrukt wel dat de studie onvoldoende bewijs levert of het risico op ontwikkelingsstoornissen ook effectief het gevolg is van het gebruik van Valproaat door de vaders. De studie had een aantal beperkingen, waardoor bijkomend onderzoek meer dan nodig is, zegt hij.

Vragenlijst

Dr. Ceulemans benadrukt dat vaders met een kinderwens die Valproaat nemen, niet zomaar kunnen stoppen met het medicijn en het moeten bespreken met hun behandelende arts.

Tegelijk roept hij alle zwangere vrouwen in België op om deel te nemen aan BELpREG. Aan de hand van vragenlijsten tijdens en na de zwangerschap proberen onderzoekers meer kennis te verzamelen over de veiligheid van medicatie rondom de zwangerschap. “Daarbij wordt ook een vraag gesteld over de medicatie die mannelijke partners gebruik(t)en in de drie maanden vooraf aan de start van de zwangerschap. Want daar is nog veel te weinig over geweten.”