Amerika zet opnieuw koers naar de maan: commerciële maanlander Odysseus succesvol gelanceerd
Odysseus, de commerciële maanlander van het Amerikaanse bedrijf Intuitive Machines, is vanmorgen succesvol gelanceerd in de Verenigde Staten. De maanlander kan het eerste Amerikaanse ruimtetuig in meer dan 50 jaar worden dat landt op de maan. Bovendien kan het ook het eerste privébedrijf ooit worden dat daarin slaagt. Wat gaat Odysseus op de maan doen en wat is de link met ons land?
Vanmorgen is om iets over 7 uur Belgische tijd in het Kennedy Space Center in de Amerikaanse staat Florida de maanlander Odysseus gelanceerd. Dat gebeurde met een Falcon 9-raket van SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van ondernemer Elon Musk. Odysseus is de maanlander van Intuitive Machines, eveneens een commercieel Amerikaans ruimtebedrijf.
Odysseus kan het eerste Amerikaanse ruimtetuig in meer dan 50 jaar worden dat op de maan landt. Meer nog: het kan de eerste maanlander ooit van een privébedrijf worden die daarin slaagt. Maar om te weten of dat echt lukt, moeten we nog een week wachten. Ten vroegste op 22 februari kan Odysseus op de maan landen.
De lancering had eigenlijk al op 14 februari moeten plaatsvinden, maar werd enkele uren voor het eigenlijke vertrek uitgesteld wegens technische problemen.
Waarom gaan privébedrijven naar de maan?
Ruimtevaartorganisaties hebben hun ogen opnieuw volop op de maan gericht, dit jaar nog met onbemande missies. Maar in 2025 wil de NASA, de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie, met de missie Artemis II opnieuw astronauten in een baan om de maan brengen. En in 2026 moeten opnieuw Amerikaanse astronauten voet op de maan zetten.
Het doel is om nu voor langere tijd op de maan te kunnen blijven, met in de toekomst zelfs een permanent bewoonde maanbasis. Het onderzoek kost geld, veel geld. De Amerikaanse maanmissies in de jaren 60 en 70 werden betaald en uitgevoerd met belastinggeld. De NASA pakt het nu anders aan.
Er zijn de voorbije jaren aanbestedingen voor commerciële partners uitgeschreven om zelf maanlanders te bouwen en die op eigen kracht op de maan te laten landen. In ruil stuurt de NASA wetenschappelijke en technische experimenten mee, om langere maanmissies voor te bereiden.
Odysseus, zo groot als een telefoonhokje
Intuitive Machines, uit Houston, in de Amerikaanse staat Texas, heeft een van die miljoenencontracten in de wacht gesleept. Het bouwde een model voor een maanlander dat het Nova-C heeft genoemd. Deze specifieke maanlander krijgt de naam Odysseus, naar de held uit de Griekse mythe die de Grieken aan de overwinning tegen Troje helpt.
Odysseus is een zeshoekige cilinder van ongeveer 4,3 meter hoog en 1,5 meter breed. Volgens Intuitive Machines is de romp van de maanlander ongeveer even groot als een traditioneel Brits telefoonhokje. De fans van de Britse sciencefictionreeks Doctor Who kunnen het vergelijken met de Tardis, het tuig waarmee de Doctor zich door tijd en ruimte beweegt.
De Odysseus vervoert niet Doctor Who, maar wel zes verschillende onderzoeksinstrumenten van de NASA. Daarbij geavanceerde lasertechnologie (LIDAR, red.) om de exacte hoogte en snelheid van de maanlander te meten bij zijn afdaling naar het maanoppervlak en een uit te testen autonoom navigatiesysteem.
Aan boord daarnaast onder meer ook een model voor een toekomstige telescoop op de maan en een kunstproject van de Amerikaanse kunstenaar Jeff Koons, bekend van de ballondieren uit glanzend, roestvrij staal.
BEKIJK - In deze animatie toont Intuitive Machines hoe de lancering en de landing van Odysseus moeten verlopen:
Landingsplaats met een Belgisch tintje
De maanlander van Intuitive Machines moet een week na zijn lancering landen in de buurt van de krater Malapert A, ongeveer 298 kilometer van de zuidpool van de maan. Het is een relatief vlak gebied, wat het makkelijker maakt voor een ruimtetuig om er te landen.
Tot nu is geen enkel Amerikaans ruimtetuig erin geslaagd om te landen op de zuidpool. En daar is de laatste tijd veel interesse in. In kraters op de zuidpool is de voorbije jaren namelijk bevroren water ontdekt. Wetenschappers willen dat maar wat graag verder onderzoeken. Zo kunnen ze nagaan of het mogelijk is om een maanstation op de maan te onderhouden.
In augustus vorig jaar slaagde India er als eerste natie ooit in om een ruimtetuig succesvol te laten landen op de zuidpool van de maan.
De landingsplaats heeft overigens een Belgisch tintje. Malapert A is een satellietkrater van de grotere Malapert-krater. En die is genoemd naar Charles Malapert, een sterrenkundige uit de 16e en 17e eeuw die geboren is in Bergen.
Eerdere commerciële maanmissie mislukte
Het is al van 1972 geleden dat de Verenigde Staten nog een missie naar de maan uitvoerden. Indien de landing succesvol verloopt, kan Odysseus dus de eerste Amerikaanse maanlander in meer dan een halve eeuw worden. En de eerste maanlander ooit van een privébedrijf.
Nochtans had die eer weggelegd kunnen zijn voor de maanlander Peregrine van het Amerikaanse ruimtebedrijf Astrorobotic. Ook dat bedrijf is een commercieel partnerschap met de NASA aangegaan. Begin januari werd de Peregrine gelanceerd, maar na de lancering ontstonden technische problemen. Het tuig is intussen gecontroleerd opgebrand in de atmosfeer boven de Stille Oceaan.
Astrorobotic zal in het najaar normaal gezien een nieuwe poging wagen met Viper, een robotvoertuig van de NASA. En dan is er ook nog het privébedrijf Firefly dat in samenwerking met de NASA een maanlander zal lanceren. Het zal er de komende maanden dus niet minder druk op worden op de maan.