Springen jouw gedachten ook vaak van hier naar daar? Dan zou je weleens last kunnen hebben van een ‘popcorn brain’
Heb je soms moeite om je te concentreren? ‘Popcorn brain’ kan dan de boosdoener zijn. Dat we de laatste jaren allemaal continu online zijn, heeft impact op onze hersenen. En dat is zowel goed als slecht nieuws, zeggen experts. “Onze hersenen zijn geëvolueerd om de snelle verwerking van informatie aan te kunnen.”
Marie Pauwels
Voel je bij verveling of stress de nood om naar je smartphone te grijpen en te scrollen? Of ben je sneller afgeleid dan ooit? Je bent niet alleen. De komst van smartphones en sociale media heeft ons voorgoed veranderd. De snelheid van informatie en de vele prikkels die daarmee gepaard gaan, eisen na jaren van permanent online zijn hun tol, zo blijkt.
Dit gebeurt er als je hersenen gewoon raken aan multitasking
Het constante scrollen, de voortdurende stroom aan notificaties, het navigeren tussen de vele openstaande tabbladen op je computer ... Ons brein begint die snelheid van prikkelverwerking na lange tijd over te nemen. Psycholoog David Levy beschreef dat fenomeen meer dan tien jaar geleden al als ‘popcorn brain’. Het is wat er gebeurt als je hersenen gewoon geraken aan de overstimulatie en het multitasken van de digitale wereld.
Een recente studie toonde aan dat onze concentratie in de afgelopen dertig jaar verbeterd is.
En dat valt te verklaren. Wanneer we scrollen, likes of berichtjes krijgen, komt er dopamine of gelukshormoon vrij in ons brein. Het nadeel is dat het beloningssysteem van ons brein daardoor overgestimuleerd raakt. Op den duur raken we er als het ware verslaafd aan. Het gevolg: als we die gelukshormonen niet krijgen, voelen we ons rusteloos en begint ons brein in het rond te 'poppen’. Ideeën springen rond in je hoofd zoals popcorn, terwijl maar weinig van die kronkels tot solide gedachten leiden. En dus: popcorn brain.
Cultuursocioloog Pascal Gielen bevestigt dat niemand ontsnapt aan de gevolgen van het internet. “Lezen is een activiteit die mij altijd tot rust bracht. Maar tegenwoordig heb ik steeds meer moeite om me op mijn boek te concentreren. Steeds vaker grijp ik tijdens het lezen naar mijn smartphone, die ik dan letterlijk aan de kant moet gooien.”
Sinds de komst van sociale media overschrijden we de hoeveelheid verwerkbare prikkels
“Evolutionair gezien zijn we in staat om informatie op te slaan over zo’n honderd mensen”, zegt cultuursocioloog Walter Weyns. “Alles erboven wordt onoverzichtelijk voor ons brein. Sinds de komst van sociale media overschrijden we de hoeveelheid verwerkbare prikkels.”
“De stroom aan informatie is gigantisch en dat terwijl we via allerlei platformen met prikkels bestookt worden. Omdat het zo’n nieuw fenomeen is, kennen we de langetermijngevolgen nog niet en zijn we er nog niet voldoende tegen gewapend.” Maar er is niet alleen slecht nieuws: een recente studie toonde aan dat onze concentratie in de afgelopen dertig jaar verbeterd is. Ons IQ zou dan weer wel geleden hebben onder de komst van het internet.
Minder analytisch en kritisch denken: zo verandert je brein door langdurig online zijn
“Men doet nog volop onderzoek naar de langetermijneffecten van chronisch online zijn”, vertelt psycholoog Dannielle Haig aan de Britse website Glamour. “Verschillende studies lopen, maar er is nu al bewijs dat langdurige blootstelling aan de vele prikkels in de digitale omgevingen onze cognitieve functies beïnvloedt.”
We moeten leren dat er ook andere ritmes zijn van leven dan die van het snelle internet.
Cultuursocioloog Pascal Gielen
“Het is niet zozeer dat ons brein beschadigd wordt, maar onze neurologische wegen passen zich wel aan om het multitasken en snelle verwerking van informatie aan te kunnen. Anderzijds zijn we ook minder goed in het vasthouden van diepe, geconcentreerde gedachten, skills die cruciaal zijn voor analyses en kritisch denken. De plasticiteit van het brein zorgt ervoor dat we de nieuwe eisen aankunnen, maar het gaat onvermijdelijk ten koste van andere vaardigheden van de hersenen.”
Hoe minimaliseer je de effecten van ‘popcorn brain’?
Een leven zonder internet is praktisch onmogelijk vandaag, dat hoeven we je niet uit te leggen. Door voldoende offline tijd in te plannen en je te focussen op fysieke activiteiten of hobby’s kan je de negatieve effecten wel verminderen. Pascal Gielen: “Dat moeten we trainen. We moeten leren dat er ook andere ritmes zijn van leven dan die van het snelle internet. We moeten, bij wijze van spreken, opnieuw boeken leren lezen.”
Geregeld een detox van sociale media invoeren, kan ook helpen, al is het zeker geen wondermiddel. Weyns: “Sommige mensen voelen zich als een visje in het digitale water, en voelen zich daar geweldig goed. En anderen hebben net heel veel last van aandachtsverlies. Juist omdat de individuele effecten zo verschillend zijn, is het heel moeilijk om tot algemene remedies te komen.” Kortom: doe wat juist voelt voor jou en las geregeld pauzemomenten in.
