Woordvoerder Navalny bevestigt zijn overlijden, maar het is niet duidelijk waar zijn lichaam is

“Alexey Navalny werd vermoord”, meldt woordvoerder Kira Jarmysj op X. “Hij stierf op 16 februari om 14.17 uur lokale tijd, volgens het officiële bericht dat de moeder van Aleksej kreeg. Een medewerker van de strafkolonie zei dat het lichaam van Navalny zich nu in Salechard bevindt. Nu voeren ze ‘onderzoek’ op hem uit. Wij eisen dat het lichaam van Alexey Navalny onmiddellijk aan zijn familie wordt overgedragen.”

Persbureau Reuters belde met het enige mortuarium in de stad, maar kreeg daar van een personeelslid te horen dat het lichaam van Navalny daar niet was aangekomen. De woordvoerder van Navalny bevestigt dat de moeder en de advocaat van de criticus daar tevergeefs langsgingen. Het mortuarium was gesloten, hoewel het personeel van de strafkolonie hen verzekerd had dat het open was en het lichaam van Navalny zich daar bevond.

Volgens Jarmysj kreeg de advocaat van Navalny echter te horen dat de doodsoorzaak nog niet is vastgesteld. Er zijn al twee autopsieën uitgevoerd en de resultaten zouden volgende week bekend worden gemaakt. Russische functionarissen hebben tegen haar gezegd dat het stoffelijk overschot pas wordt vrijgegeven aan de familie als het onderzoek is afgerond. Een uur ervoor luidde het nog dat het onderzoek waas afgerond en dat er geen misdrijf was geconstateerd. “Het is duidelijk dat ze liegen en er alles aan doen om het lichaam niet vrij te geven”, zegt ze.

Ivan Zjdanov van de Anti-Corruption Foundation van Navalny weet dat de moeder en de advocaat vanmorgen in de strafkolonie vernamen dat de doodsoorzaak het Sudden Death Syndrome (SDS) was, waarbij iemand zonder enige klachten of voortekenen plots hartproblemen krijgt.

Vanochtend om 10.41 uur lokale tijd - 6.41 uur Belgische tijd - landden de moeder en de advocaat van Navalny in de Siberische stad Salechard. Daarna hadden ze nog een tocht van 47 kilometer voor de boeg om in de uiterst geïsoleerde strafkolonie IK-3 te komen, waar Navalny stierf.

Navalny zat in een strafkamp in het noorden van Rusland een gevangenisstraf van meer dan dertig jaar uit. Het strafkamp staat gekend voor erbarmelijke leefomstandigheden, het harde klimaat en de wrede strafmaatregelen. Hij was een vooraanstaande tegenstander van de Russische president Vladimir Poetin. Westerse leiders beschuldigen het Russische regime van zijn dood.

In 2020 werd hij al eens vergiftigd, maar dat overleefde hij. Onderzoekers van Bellingcat wisten de vergiftiging terug te leiden naar de Russische geheime dienst.

Ook de International Federation for Human Rights (FIDH), een vereniging van 188 mensenrechtenorganisaties over heel de wereld, heeft inmiddels de verantwoordelijkheid van de Russische regering in de dood van Aleksej Navalny aan de kaak gesteld. “Dit nieuws komt als een schok”, zo zegt de koepel in een bericht op haar site. FIDH vraagt een “onafhankelijk, onpartijdig en grondig onderzoek” naar de doodsoorzaak van Poetins belangrijkste criticus. Volgens de FIDH heeft de slechte behandeling waaraan Navalny werd onderworpen in het strafkamp een rol gespeeld bij zijn overlijden. Daarom komt de verantwoordelijkheid voor zijn overlijden toe aan Poetins regering, klinkt het.

“Ook al heeft hij zijn naam nooit uitgesproken, Poetin is altijd bang geweest voor Navalny. Deze gruwelijke dood verdrijft alle illusies over zijn (Poetins) pretenties om een ‘redelijke’ of ‘eerlijke’ leider te zijn”, aldus Natalia Morozova, interim-directeur van het FIDH-bureau Oost-Europa en Centraal-Azië. Morozova vreest voor het lot van andere politiek gevangenen zoals Ilja Jasjin en Vladimir Kara-Murza.

“Navalny is altijd een baken van hoop geweest voor positieve verandering in Rusland. Vandaag is die hoop aangetast”, zo zegt FIDH-directeur Alice Mogwe nog. “Misschien werd zijn optimisme voor verandering tenietgedaan door de omstandigheden van Poetins aanhoudende machtsgreep, maar zijn verzet zal zeker herinnerd worden als een daad die het pad naar vrijheid heeft geëffend.”