Daar zijn de muggen al: "Ze zijn vroeger actief dan anders en dat is geen goed nieuws"
Heel wat muggen zijn nu al actief, terwijl we toch nog in de winter zitten. Volgens insectenexpert Peter Berx zijn er niet meer muggen dan normaal, maar ze zijn wel veel vroeger actief dan anders. Door de hogere temperaturen van de voorbije tijd zijn ze al wakker geworden uit hun winterslaap en dat is geen goed nieuws voor die soorten.
Als je de voorbije week 's nachts gevloekt hebt op zoemende muggen, ben je niet alleen. De beestjes lijken met meer te zijn dan normaal. Maar klopt dat gevoel wel? Niet helemaal, zegt Peter Berx. Hij is entomoloog, oftewel een wetenschapper gespecialiseerd in insecten.
"Er zijn niet meer muggen dan anders, maar ze zijn wél vroeger actief dan in andere jaren", zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. "In België leven ongeveer 30 soorten steekmuggen. Enkele soorten zijn nog tijdens de winter actief, andere houden een winterslaap."
De nog actieve soorten zal je niet vaak tegenkomen. "Die houden zich wat rustiger, zitten meestal ergens binnen." De muggen in winterslaap zitten op een tochtvrije plek, waar ze de winterkoude kunnen trotseren. "Als het warmer begint te worden, worden ze wakker. En dan gaan ze op zoek naar eten."
Niet alleen muggen, ook al vlinders
De voorbije dagen lagen de temperaturen hoger dan wat van gewone winterdagen kan worden verwacht, en daardoor ontwaken de muggen. "Als het een of twee dagen wat warmer is, dat maakt niet zoveel uit. Maar als die hogere temperaturen meerdere dagen aanhouden, dan gaan ze wel wakker worden."
Het zijn overigens niet alleen muggen die zich vroeger laten zien dan anders, zegt Berx. "Er zijn ook al vlinders gespot, zoals het citroenvlindertje en de dagpauwoog. Die houden als volwassen insecten ook een winterslaap. Het is nu wel heel vroeg dat we die al tegenkomen."
Antivriesmiddel
Dat de muggen vroeger wakker worden, is geen goede zaak, vooral niet voor de beestjes zelf. "We hebben het idee dat strenge winters heel slecht zijn voor muggen, maar dat is niet waar. De inheemse soorten in ons land zijn aangepast aan de winter. Die hebben een soort antivriesmiddel in hun bloed, wat betekent dat ze koude temperaturen kunnen doorstaan", legt Berx uit.
"Maar als de muggen wakker worden en die warmte houdt lang aan, dan verdwijnt dat antivriesmiddel uit hun bloed. Volgt er dan alsnog een koudeprik, dan gaan ze dood. Een strenge winter is niet per se slecht voor muggen, maar een warme winter wel, net als een koud voorjaar."
Verhuizende muggen
Veel mensen zijn muggen liever kwijt dan rijk. "Alles wat leeft, hoe groot of hoe klein ook, speelt zijn rol in de natuur. Wij drukken dat dan uit in termen of iets nut heeft of schadelijk is. Maar dat is een menselijk concept. Alles heeft zijn rol te spelen en dat geldt ook voor muggen."
Welke rol is dat dan? "Muggen leven niet van bloed, zoals veel mensen denken", zegt Berx. "Alleen de vrouwtjes hebben bloed nodig om zich voort te planten. Maar muggen leven van nectar. Die halen ze uit bloemen. Muggen zijn dus ook bestuivers."
Alles heeft zijn rol te spelen in de natuur en dat geldt ook voor muggen.
De komende jaren krijgen we mogelijk wel vaker te maken met hogere temperaturen door de klimaatverandering. Het belooft dus niet makkelijk te worden voor muggen en andere insecten. "Sommige muggensoorten van hier gaan meer noordelijker leven. Anderzijds gaan we hier mogelijk meer muggen zien die nu zuidelijker leven."
Dan denk je al snel aan de tijgermug. "Het is niet de bedoeling om mensen angst aan te jagen, maar dat zou wel een mogelijkheid kunnen zijn", zegt Berx. Vorig jaar zijn op 25 plaatsen in ons land tijgermuggen waargenomen, tegenover 12 in 2022.
