Het was een opvallende publicatie, gisteren in het Staatsblad. De Federale Overheidsdienst Justitie maakte bekend dat ze op zoek is naar bijna honderd rechters en parketmagistraten. De vacatures gelden voor zowat alle rechtbanken in het land. Worden onder meer gezocht: vijf raadsheren bij het Brusselse hof van beroep, vier rechters in de Gentse ondernemingsrechtbank en dertien parketmagistraten in Brussel.

De massa-publicatie van vacatures is het gevolg van een arrest van het Brusselse Hof van Beroep begin november 2023. De orde van Franstalige en Duitstalige balies – de advocaten, zeg maar – had een burgerlijk proces aangespannen tegen de Belgische staat omdat de voorziene personeelskaders bij parketten en rechtbanken al jaren niet meer volledig worden ingevuld, om te besparen. Volgens de orde was dat “een aanslag op de democratie”. Burgers moesten daardoor te lang wachten op een beslissing en advocaten konden niet naar behoren werken. Dat was al meermaals aangeklaagd bij de regering, maar zonder resultaat. Daarom vroeg de orde aan de rechter om de Belgische staat ertoe te verplichten alle voorziene posten in te vullen.

Flinke dwangsom

De rechter gaf de orde in 2020 gelijk. Maar de Belgische staat ging in beroep. Tevergeefs, want begin november sloot het Brusselse hof van beroep zich aan bij het eerste vonnis. De regering werd ertoe veroordeeld binnen de drie maanden alle vrije plaatsen vacant te verklaren en die vacatures te publiceren. Anders dreigt een dwangsom van 1.000 euro per dag en per niet vacant verklaarde plaats. De dwangsom kan oplopen tot 250.000 euro.

(Lees verder onder de foto)

Op basis van de beschikbare cijfers uit 2019 rekende het Hof uit dat er 76 rechters extra moesten worden gezocht, en 77 parketmagistraten. Zoveel zijn het er uiteindelijk niet. “Sinds het begin van de legislatuur hebben we al een flinke inspanning geleverd”, klinkt het bij minister van Justitie Paul Van Tigchelt. “Het aantal magistraten is al gestegen van 2.411 naar 2.551, en dat op een totaal voorzien personeelsbestand van 2.636. Bovendien is er werk gemaakt van een betere ondersteuning.”

Moeilijke zoektocht

Opvallend nog in het arrest: Justitie is verplicht om de vacatures uit te schrijven en zo nieuwe magistraten te zoeken. Maar er is geen verplichting om die magistraten ook te vinden.

LEES OOK. Regering wil meer magistraten op parket, maar die blijken amper te vinden: “Eén ding willen we niet doen: de lat laten zakken”

Vraag is dus of die vacatures wel ingevuld zullen geraken, en of er in de praktijk iets zal veranderen aan de werklast waaronder veel rechtbanken en parketten kreunen. Uit cijfers van de Hoge Raad voor Justitie (HRJ) – die kandidaten selecteert en voordraagt – blijkt een daling van het aantal kandidaat-magistraten. Daardoor was het de voorbije jaren sowieso al moeilijk om vacatures in te vullen. Een voorbeeld: vorig jaar waren er negen vacatures bij het Brusselse parket, zeven keer werd er geen geschikte kandidaat gevonden. Het leidde na de aanslag op Zweedse voetbalsupporters nog tot een noodkreet van de Brusselse procureur.

De HRJ waarschuwde al dat er een grote pensioneringsgolf komt, waardoor het personeelsgebrek bij rechtbanken en parketten alleen maar groter dreigt te worden.

LEES OOK. Criminoloog neemt kinderen mee in de wereld van de criminaliteit: “Niet bang maken, wel informeren”

LEES OOK. Kathleen en Sarah zijn de nieuwe topvrouwen bij justitie: “Ik zat al eens vast, en het ergste is die deur zonder klink”