Na het succes van "Challas en de kost" en "Francisco Desir": waarom "rootsreizen" zo belangrijk zijn

In "Challas en de kost" dompelen 6 jongeren zich onder in de cultuur en het leven van hun (voor)ouders in Marokko. Samen met MNM-dj Kawtar Ehlalouch trekken ze 2 weken lang door het land. Op zoek naar hun achtergrond en voorgeschiedenis, maar ook op zoek naar zichzelf. 

Ook Francisco Schuster, vooral bekend van zijn rol in #likeme, gaat op zoek naar zijn roots in de 4-delige reeks "Francisco Desir". Als baby werd hij te vondeling gelegd in Port-au-Prince in Haïti en in het programma op VRT MAX hoopt hij niet alleen zijn biologische moeder, maar ook antwoorden te vinden over zijn wortels.

Psycholoog Birsen Taspinar doet onderzoek naar verbondenheid en identiteit. Thema’s zoals "Waar hoor ik bij?" of "Wie ben ik?" ziet ze bij iedereen wel terugkomen: "Dat is voor alle mensen belangrijk”, zegt ze in het Radio 1-programma "De wereld van Sofie". 

"Mensen die een andere route hebben meegekregen, door migratie of adoptie, krijgen veel vaker de vraag "Van waar kom jij?". Ze worden veel vaker teruggeworpen op de vraag wie ze zijn, en beginnen zich vragen te stellen of ze nu bij 1 of 2 culturen horen."

"Sommigen mensen krijgen zelfs elke dag te horen: vanwaar kom je nu écht? En dat is soms wel vervelend: het geeft een gevoel van uitgeslotenheid, en er niet bij te horen."

Dat beaamt ook "reisleider" Kawtar Ehlalouch. "Ik heb er ook hard mee geworsteld: ben ik echt wel een Vlaming? En word ik zo gezien?"

"Die vraag komt sowieso wel opspelen op een bepaald moment. Heel vaak zie je er ook fysiek anders uit dan de kinderen van je klas. Ik heb op een witte school gezeten, en ben nooit anders behandeld geweest, maar je bent toch de andere in de groep."

"Ik werd gezien als "de Marokkaanse in de klas", die stempel wordt sowieso op je gedrukt. Daardoor begin je te denken: wat betekent dat nu eigenlijk? Hoe kijk ik er zelf naar?"

"Dat is een proces, ik heb een evolutie doorgemaakt", zegt Ehlalouch. "Vroeger wilde ik er hetzelfde uitzien als de kinderen van mijn klas, en ook blond, steil haar hebben bijvoorbeeld. Nu ben ik trots op mijn roots, ik zie het nu vooral als een verrijking."

Vragen van buitenwereld kan je niet omzeilen, en soms komen er ook nog racistische opmerkingen bovenop. "Die impact is niet min", zegt Taspinar. "Daarom is het belangrijk dat jongeren een veilige context krijgen om erover te spreken, en op zoek gaan naar hun eigen verhaal." 

"Het is belangrijk dat jongeren van acteur naar regisseur evolueren in dat eigen verhaal. Dat betekent dat ze zich bewuster worden van wat ze nodig hebben. Ze moeten zich bewuster worden van hun eigen dromen, en daarop gaan focussen. Daar is soms een rootsreis voor nodig."

"Het is ook mooi om te zien hoe jongeren thuiskomen in zichzelf door zo’n rootsreis. Ze kunnen zo echt kijken: Wat neem ik mee van deze cultuur? Wat hoort bij mij? Wat spreekt mij aan en minder aan?"

"Als je dat zou doen van op afstand is dat moeilijker. Soms moet je gewoon voelen en ervaren hoe het is om ergens te zijn. Vaak is de beeldvorming van op afstand ook getekend door hoe deze samenleving naar hun roots kijkt. Tijdens zo’n rootsreis kan je je eigen beeld gaan vormen."

"Tijdens een rootsreis kan je ook connecteren met verschillende waarden en normen", zegt Taspinar. "Dat kan je meedragen, en daar kan je je verbonden mee voelen."

"Die verbondenheid is heel belangrijk: neurologisch gezien gaan je hersenen zelfs anders functioneren. Je gaat creatiever worden, en je hersenen gaan meer oplossingsstrategieën kunnen bedenken, voor dagelijkse maar ook grote problemen."

"Als je je verbonden voelt, en als je een sterke identiteit hebt, kan je je veel beter verbinden met andere contexten. Je gaat ook steviger staan in deze samenleving."