themabeeld — © © H. Bellmann/F. Hecker
Onderzoek ontdekt waarom een mug doodslaan zo moeilijk is: “Ze gebruiken twee manieren om te ontsnappen”
In de zomer kan je nachtrust wel eens verstoord worden door een zoemende mug die bijna in je oor lijkt te kruipen. Maar eens je het licht aandoet om de mug dood te slaan, kan ze keer op keer ontsnappen. Hoe komt dat? Wetenschappers van de Wageningen Universiteit zochten het uit.
Om te onderzoeken hoe het komt dat de insecten telkens kunnen ontsnappen, filmden en analyseerden de wetenschappers meer dan 500 ontsnappingsmanoeuvres van muggen. Die werden vastgelegd met drie hogesnelheidscamera’s die 12.500 beelden per seconde opnamen. Die hoge framerate is nodig, want muggen slagen ongeveer 500 keer per seconde met hun vleugels. Daarna werden de videobeelden geanalyseerd door AI. Daaruit bleek dat muggen kunnen ontsnappen door de luchtverplaatsing die ontstaat bij de slaande beweging van bijvoorbeeld een hand.
“Muggen gebruiken twee manieren om aan een aanval te ontsnappen”, zegt dokter Antoine Cribellier, postdoctoraal onderzoeker, die meewerkte aan het onderzoek. “Ten eerste kunnen ze die luchtstroom actief gebruiken. Ze kunnen dan ontsnappen door ze de luchtstroom detecteren en dan hun snelle reactievermogen gebruiken. Maar ze kunnen de luchtstroom ook passief gebruiken. Dat doen ze door te surfen op de luchtstroming die ontstaat door de slaande beweging die een hand maakt. Ook zo ontsnappen aan een aanval.”
Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.
Wanneer je met je hand een mug probeert dood te meppen, ontstaat er namelijk een grote luchtverplaatsing waarop de mug ‘surfend’ kan ontsnappen. Wanneer je een geperforeerde vliegenmepper gebruikt, gaat de verplaatste lucht door de gaatjes heen en heb je meer trefzekerheid. Nog opvallend: een mug heeft ook minder kans om geraakt te worden in het donker.
Onvoorspelbare bewegingen
Uit eerder onderzoek dat Cribellier uitvoerde, bleek al dat muggen onvoorspelbare vliegbewegingen maken. Hun bewegingspatroon is uiterst onregelmatig, waardoor de aanvaller veel moeilijker de precieze locatie kan voorspellen. “Dit onderzoek is meer een follow-up op het vorige onderzoek”, zegt Cribellier. “De focus hier was echt om de invloed van de luchtstroom te onderzoeken en hoe ze door die luchtstroom kunnen ontsnappen, bovenop hun onvoorspelbare bewegingen.”
In toekomstig onderzoek wil Cribellier achterhalen welke sensoren, zoals haren of antennes, muggen gebruiken om die luchtstroom te detecteren, want dat is nu nog onduidelijk. “Het belangrijkste resultaat van het onderzoek is dat we weten hoe muggen aanvallen detecteren”, stelt Cribellier. “Dat kan potentieel een belangrijke stap zijn in de ontwikkeling van muggenvallen. Op die manier kunnen we de verspreiding van ziektes zoals malaria voorkomen.”
plusartikels. Je moet nog even inloggen. Zo herkennen we je als abonnee.
