“Veel ruimte voor meer loon is er niet”: Belgische loonkostenhandicap tegenover buren bedraagt 1,8 procent in 2024

De loonkostenhandicap geeft het verschil aan tussen de ontwikkeling van de uurloonkost in België en onze belangrijkste handelspartners Duitsland, Frankrijk en Nederland.

Wat blijkt: door de sterke inflatie en de automatische indexering van de lonen is de loonkostenhandicap gestegen van -0,6 procent in 2019 naar 0,9 procent in 2022 en 2,9 procent in 2023. Niet alleen kende ons land een sterkere inflatie dan in de buurlanden, door de automatische indexering van de lonen worden de lonen bij ons bovendien sneller aangepast. Door een inhaalbeweging van de lonen in de buurlanden sindsdien zou de loonkostenhandicap volgens de CRB in 2024 dalen en uiteindelijk 1,8 procent bedragen.

Dat heeft grote gevolgen voor de lonen in ons land. “Krachtens de wet van 1996 zal de loonkostenhandicap van 2024 automatisch moeten worden gecorrigeerd”, herinnert de CRB eraan. De loonkostenhandicap moet volgens de loonnormwet worden afgetrokken van de maximaal beschikbare marge voor de loonkostenontwikkeling in de jaren 2025-2026. Er moet ook een veiligheidsmarge van 0,5 procent van de marge af.

Ter herinnering: dit jaar - net als vorig jaar - is er geen ruimte om de lonen op te trekken bovenop de index. Voor bedrijven die goed boeren maakte de regering wel ruimte voor een koopkrachtpremie. Dat onze lonen vooral in 2023 fors stegen, is een gevolg van de automatische indexering van de lonen.

De loonkostenhandicap waar de Belgische bedrijven mee geconfronteerd worden, is “een van de hoogste percentages in jaren”, zegt Edward Roosens, hoofdeconoom van het VBO. Veel ruimte voor meer loon is er niet, stelt hij. “Als de wet wordt toegepast, dan is er in principe weinig of geen ruimte voor een loonstijging.”

De loonkostenhandicap wordt gestuwd door het systeem van automatische indexering, stipt het VBO aan. “Dat systeem is niet gezond voor onze economie. Onze bedrijven verliezen marktaandeel, de uitvoer heeft het moeilijk”, waarschuwt Roosens.

Eenzelfde geluid is er bij Unizo. “De loonkosten in ons land stijgen nog altijd sneller dan die in Frankrijk, Duitsland en Nederland. Dat zet een constante druk op de concurrentiekracht en de rendabiliteit van onze kmo’s”, zegt Unizo-gedelegeerd bestuurder Danny Van Assche. De werkgeversorganisatie wil dat de volgende regering actie onderneemt. Daarbij moet het systeem van automatische loonindexering zoals we het kennen op de schop.

Een fiscale hervorming is nodig zodat de werknemers meer overhouden. De factuur mag niet meer worden doorgeschoven naar de bedrijven. Het systeem van automatische indexering moet voor Unizo weg: ofwel moeten zowel de indexering van de lonen en de loonnorm worden afgeschaft en wordt er vrij onderhandeld over de lonen, ofwel mag er bij de index geen rol meer zijn voor de prijzen van fossiele brandstoffen en moet met de reële kost van elektriciteitsfacturen worden rekening gehouden. Bedrijven die de indexatie niet aankunnen, moeten ook kunnen kiezen om te passen voor een loonkostenstijging.

“Er is geen loonkostenhandicap en er is wel degelijk marge voor meer loon”, klinkt het intussen bij de christelijke vakbond ACV. Volgens het ACV is de werkelijke uurloonkost voor de bedrijven een stuk lager dan de uurloonkost die wordt gebruikt om te vergelijken met de buren. De vakbond argumenteert dat rekening moet worden gehouden met loonsubsidies en kortingen op werkgeversbijdragen, wat nu niet gebeurt. Dat is de beruchte “sjoemelsoftware” waar ACV geregeld mee schermt.

Moest wel met die loonsubsidies en kortingen rekening worden gehouden, lag de uurloonkost in 2022 3,8 procent lager dan bij de buren, klinkt het. De vakbond ziet dan ook wel degelijk ruimte voor hogere lonen, en wijst daarvoor ook op de hoge winsten die de bedrijven boeken.

Ook voor de liberale vakbond moet de politiek na de verkiezingen in actie schieten. Als er niets gebeurt, is volgens de ACVLB de komende jaren geen loonoverleg meer mogelijk.

Volgens ACLVB is er weliswaar geen directe impact, omdat de volgende loonnorm pas begin 2025 onderhandeld wordt in de Groep van 10. Maar de cijfers schetsen wat verwacht kan worden voor de onderhandelingen van een loonakkoord 2025-2026. “Met de huidige loonnormwet dreigen loononderhandelingen quasi onmogelijk te worden”, stelt de vakbond. Een hervorming dringt zich volgens de blauwe vakbond op, zodat evenwichtig overleg mogelijk wordt. “Wij zullen ons hierbij zoals steeds verantwoordelijk opstellen, maar voor een derde keer op rij een (quasi) nulmarge opleggen aan alle sectoren en ondernemingen is zowel economisch, sociaal als politiek onaanvaardbaar”, aldus ACLVB-voorzitter Gert Truyens.

Ook de liberale vakbond wijst erop dat de loonkloofberekening lastenverlagingen en loonsubsidies niet in kaart brengt en haalt hoge bedrijfswinsten aan.