Impact op milieu en klimaat van gebruikte vrachtwagens en bussen in het buitenland is groot: "Striktere regels nodig"
Bussen en vrachtwagens die een tweede leven krijgen in ontwikkelingslanden, hebben daar een grote impact op de luchtkwaliteit en op het klimaat. Tegelijk worden er amper normen of regels voor opgelegd. Dat stelt het milieubureau van de Verenigde Naties in een nieuw rapport. Er zijn strengere regels nodig voor de invoer, onderstreept de VN.
Het is de eerste keer dat de VN de wereldwijde impact van uitgevoerde bussen en vrachtwagens (zowel tweedehands als nieuw) in kaart heeft gebracht. Ze keken daarvoor naar vrachtvoertuigen van meer dan 3,5 ton en bussen met meer dan 8 zitplaatsen.
Hoe verloopt de handel?
De Europese Unie, Japan en Zuid-Korea zijn samen goed voor zowat 60 procent van de wereldwijde export van zowel nieuw als tweedehands. Ook de VS en China zijn grote uitvoerders, al gaat het in China vooral om nieuwe voertuigen.
De onderzoekers bekeken de impact van voertuigen die in 146 landen met vooral lage en middeninkomens belanden, in bijvoorbeeld Afrika, Latijns-Amerika, Azië of Oost-Europa. Een derde van de export van tweedehands belandt in de EU, een vijfde in Afrika en een vijfde in Azië.
Klein deel van de verkoop, grote afdruk
De CO₂-uitstoot van bussen en vrachtwagens (zowel nieuwe als oude) is met ruim 30 procent gestegen sinds 2000. Vrachtwagens zijn verantwoordelijk voor 80 procent van die stijging, stelt het rapport.
Terwijl de export maar 3,6 procent van de globale handel in voertuigen uitmaakt, blijkt de voetafdruk op het milieu onevenredig groot:
- 44 procent van de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) - een stof die vrijkomt bij het gebruik van verbrandingsmotoren
- 63 procent van de uitstoot van fijnstof (PM 2,5) uit verkeer
- Ruim 20 procent van de vrijgave van zwarte koolstof (o.a. dieselroet)
Waarom is dit belangrijk?
Het is belangrijk om de impact in kaart te brengen, omdat het aandeel van afgedankte westerse voertuigen in derdewereldlanden enkel nog zal stijgen, zegt de VN. Tussen 2000 en 2015 is de verkoop van tweedehandsbussen en -vrachtwagens verdubbeld, een trend die zich zal doorzetten, verwachten analisten. Lokaal veroorzaakt vervuiling meer vroegtijdige overlijdens, terwijl de klimaatimpact wereldwijd is.
Er is een groot gebrek aan normen en regelgeving
Armere landen maken dankbaar gebruik van oude importvoertuigen om de economische groei te stimuleren. Maar er bestaan geen of amper normen voor die ingevoerde voertuigen, onderstreept de VN. Het gaat dan niet enkel over milieu of klimaat, maar evengoed over veiligheid.
25 Afrikaanse landen hebben op papier normen voor luchtvervuiling, CO2-uitstoot en veiligheid, maar amper 4 passen ze ook toe
Tot vandaag zou geen enkel land minimumvereisten hebben voor exportvoertuigen, stelt het rapport. "En in de helft van de importlanden zijn de vereisten zwak of heel zwak en amper afdwingbaar. Zo hebben 25 Afrikaanse landen op papier normen voor luchtkwaliteit, CO₂ en veiligheid, maar amper 4 voeren die ook echt volledig uit," zegt Rob de Jong, die aan het hoofd staat van de afdeling groene mobiliteit van de VN. Wereldwijd zijn er maar 2 ontwikkelingslanden die tweedehandsvoertuigen in hun klimaatplannen hebben opgenomen, Suriname en Sierra Leone.
"Trucks en bussen dragen overal ter wereld bij aan economische groei, maar er zijn ambitieuze normen nodig om de uitstoot te beperken die grote milieuschade veroorzaakt en een grote gezondheidsimpact heeft."
Het aanpakken van het probleem is een gedeelde verantwoordelijkheid van de westerse wereld en van de ontwikkelingslanden, besluiten de onderzoekers.