Wetenschappers ontrafelen mysterie achter walvisgezang: ‘Baanbrekend’

Hoe bultruggen en andere baleinwalvissen precies hun complexe, vaak spookachtige liedjes produceren was tot nu toe een mysterie. Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Zuid-Denemarken nu ontrafeld. De dieren blijken een gespecialiseerde ‘stembus’ te hebben ontwikkeld waarmee ze onder water kunnen zingen. Professor Coen Elemans, die het onderzoek leidde, noemt de ontdekking “super spannend”.

Elemans en zijn collega’s voerden experimenten uit met strottenhoofden, of ‘stemkastjes’, die zorgvuldig waren verwijderd uit drie karkassen van gestrande walvissen - een dwergvinvis, een bultrug en een zeewolf. Vervolgens bliezen ze lucht door de massieve structuren om het geluid te produceren.

Bij mensen ontstaat de stem door trillingen wanneer lucht over structuren gaat die stemplooien in onze keel worden genoemd. Baleinwalvissen hebben daarentegen een grote U-vormige structuur met een vetkussentje aan de bovenkant van het strottenhoofd. Dankzij deze vocale anatomie kunnen de dieren zingen door lucht te recycleren en wordt voorkomen dat er water wordt ingeademd.

De onderzoekers brachten ook aan het licht waarom het lawaai dat wij in de oceaan maken zo storend is voor deze oceaanreuzen. De onderzoekers maakten computermodellen van de geluiden en toonden aan dat het baleinwalvisgezang beperkt is tot een smalle frequentie die overlapt met het lawaai van schepen. “Ze kunnen er niet simpelweg voor kiezen om bijvoorbeeld hoger te zingen om het lawaai dat wij in de oceaan maken te vermijden”, legt professor Elemans uit. Menselijk oceaangeluid kan walvissen dus verhinderen om over lange afstanden te communiceren. Die kennis kan van vitaal belang zijn voor het behoud van bultruggen, blauwe vinvissen en andere bedreigde zeereuzen.

“Geluid is absoluut cruciaal voor hun overleving, omdat het de enige manier is waarop ze elkaar kunnen vinden om te paren in de oceaan”, zegt Elemans. “Dit zijn enkele van de meest raadselachtige dieren die ooit op de planeet hebben geleefd”, vertelt hij aan BBC News. “Ze behoren tot de grootste dieren, ze zijn slim en ze zijn zeer sociaal.”

Ook Kate Stafford, van de Oregon State University, noemt het onderzoek “baanbrekend”. “De productie en ontvangst van geluid is het belangrijkste zintuig voor zeezoogdieren, dus elke studie die opheldering geeft over hoe ze geluiden maken kan het vakgebied vooruit helpen.”