Na een drie uur durende wedstrijd op het Zwitserse Burgdorfer Stadthaus-toernooi was het zover. De Poolse grootmeester Jacek Stopa (37) moest het hoofd buigen voor zijn tegenspeler. Daarvoor moest hij zelfs extra diep buigen, want die tegenspeler was een jongetje van acht jaar en zes maanden. Daarmee is Ashwath Kaushik de jongste schaker ooit die een grootmeester verslaat.

“Dit is een geweldig gevoel”, reageerde Kaushik in de Singaporese media. “Ik ben zo trots op mezelf.” Hij leerde het ‘spelletje’ amper vier jaar geleden en schaakt intussen dagelijks: twee uur op weekdagen en zes tot zeven uur in het weekend. “Het is heel leuk en je wordt er slimmer van, want je moet goed nadenken over de beste zet.”

Wonderkinderen

De spectaculaire overwinning van Kaushik betekende meteen ook dat een andere achtjarige zijn kersverse record weer mocht afgeven. Amper een dikke week geleden won de Serviër Leonid Ivanovic van een andere grootmeester, de 59-jarige Milko Popchev. Met een leeftijd van acht jaar, elf maanden en zeven dagen dacht Ivanovic zich verzekerd te hebben van een plekje in de schaakgeschiedenis. Maar Kaushik is vijf maanden jonger, en daarmee de nieuwe recordhouder… zolang er geen nóg jongere topspeler opstaat, uiteraard.

Ashwath en Leonid zijn niet de eerste wonderkinderen die de schaakwereld de afgelopen maanden bestormden. In december werd de Londense Bodhana Sivananandan nog derde (en eerste vrouw) op een Europees kampioenschap. Ook zij was toen… acht jaar. (lees verder onder de foto)

Vierjarigen

“Toeval is dit al lang niet meer”, zegt Gert Devreese, schaakjournalist bij De Standaard. “We zien al decennia hoe steeds jongere spelers geweldige prestaties leveren. Vroeger wekte het opschudding als een twaalfjarige grootmeester werd, maar daar kijkt nu nog amper iemand van op. In de bovenste regionen van de wereldranglijst staat een hele generatie tieners, vooral Indiërs. Vroeger bereikte een schaker de top rond zijn 25ste, nu gaat het al over zeventienjarigen.”

De voornaamste verklaring? Het internet. “Vroeger moest je je inschrijven bij een schaakclub om het deftig te leren, maar nu zijn er heel wat online cursussen en leeft het ook op sociale media. Die jonge generatie kan daar ook vlot mee werken, en leert veel sneller bij dan wij destijds met onze boeken. Sommige schakertjes beginnen al op vierjarige leeftijd, en dan heb je natuurlijk een voorsprong. Elk jaar extra ervaring is meegenomen.”

Corona en Netflix

Ook de coronacrisis heeft dit proces versneld, vermoedt Devreese. “Schaken was een van de weinige sporten die je nog mocht uitoefenen. Weliswaar niet fysiek tegenover elkaar, maar wel online, tegen een levende speler. Op sites als Chess.com en Lichess.org waren toen de klok rond honderdduizenden mensen aan het schaken. Tel daar nog eens de populaire Netflixreeks The Queen’s Gambit bij op, en je kreeg een boost waar de schaakwereld nog altijd van profiteert.”

Ook bij ons is het cliché van de oudemannensport niet meer van toepassing. “Steeds jongere spelers sluiten zich aan bij de clubs. Onlangs nam ik het zelf twee keer op tegen een achtjarige, tijdens een snelschaaktoernooi. En ja, ik schaak al vijftig jaar langer dan hij, maar ik verloor.”