Voor het eerst in meer dan 50 jaar landt Amerika op de maan: "Het was nagelbijten, maar we zijn er"
Voor het eerst in de geschiedenis is een privébedrijf erin geslaagd om te landen op de maan. Het Amerikaanse bedrijf Intuitive Machines kon zijn onbemande maanlander dicht bij de zuidpool van de maan laten landen, een plek die interessant is om een maanbasis te bouwen. Het was meer dan 50 jaar geleden dat er nog eens een Amerikaans ruimtetuig kon landen op de maan.
De maanlander Odysseus is op 15 februari vertrokken. Het ruimtetuig werd gelanceerd met een Falcon 9-raket van SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van Elon Musk. De landing was gepland voor 22 februari. Het werd nog erg spannend, omdat het navigatiesysteem van de Odysseus in de laatste uren voor de landing begon te haperen.
Maar afgelopen nacht, om 0.44 uur onze tijd, kon het controlecentrum in Houston, Texas, uiteindelijk meedelen dat de landing succesvol was. Odysseus stuurde aanvankelijk wel maar een zwak signaal door. Twee uur later waren de communicatieproblemen opgelost en kon het team beter contact maken. "De eerste data en foto's van de maan worden doorgestuurd", zei Intuitive Machines.
"We kunnen zonder twijfel bevestigen dat onze apparatuur op het oppervlak van de maan staat", aldus missieleider Tim Crain. Waaraan Steve Altemus, CEO van Intuitive Machines, toevoegde: "Ik weet dat het nagelbijten was, maar we zijn op de maan en we zenden signalen uit. Welkom op de maan."
BEKIJK - "Houston, Odysseus heeft zijn nieuwe thuis gevonden":
"Het is echt niet van een leien dakje gegaan", zegt ruimtevaartingenieur Stijn Ilsen in "De ochtend" op Radio 1. "Pas een paar uur na de landing kreeg het controlecentrum bevestiging dat de maanlander rechtop stond. De Japanse maanlander landde een paar weken geleden nog op zijn kop. Het was dus geen vlekkeloze landing, zoals je van de NASA kan verwachten."
Bij de NASA, de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie, "zit veel ervaring en die kunnen er veel geld tegenaan gooien om het perfect te doen", aldus Ilsen. "Commerciële bedrijven hebben niet die financiële slagkracht, ze moeten dus compromissen sluiten. Het is zoeken naar de laagste kostprijs en tegelijk een hoge betrouwbaarheid en kwaliteit verkrijgen. Daar lijkt Intuitive Machines toch mooi in geslaagd."
Vierde keer, goede keer
Intuitive Machines, uit Texas, was al het vierde privébedrijf dat probeerde om een ruimtetuig neer te zetten op de maan. In 2019 stortte de maanlander van een Israëlisch bedrijf neer op het maanoppervlak, in 2023 crashte ook het toestel van het Japanse privébedrijf Ispace.
Begin dit jaar was er nog een poging van Astrorobotics, een ander Amerikaans privébedrijf. Kort na de lancering ontstond er echter een lek in de brandstoftank van de maanlander Peregrine, waardoor het ruimtetuig terugkeerde naar de aarde en opbrandde in de atmosfeer.
Maanlandingen zijn dus geen sinecure. Eind januari nog maar landde SLIM op de maan, een maanlander van de Japanse ruimtevaartorganisatie JAXA. Voor alle duidelijkheid geen privébedrijf. Maar ook die landing verliep niet helemaal volgens plan, het tuig landde op zijn zij.
Landingsplaats met een Belgisch tintje
De maanlander van Intuitive Machines is geland in de buurt van de krater Malapert A, ongeveer 298 kilometer van de zuidpool van de maan. Na India vorig jaar was nog geen enkel ander land erin geslaagd om in die regio te landen.
De zuidpool van de maan is de laatste jaren nochtans erg gegeerd. Het wordt gezien als dé ideale plek om een maanbasis te bouwen waar astronauten permanent kunnen werken en wonen.
Dat komt omdat er op de zuidpool, op hoger gelegen gebieden, altijd zonlicht is. Er zijn ook kraters waar bevroren water gevonden is. Dat is dan weer interessant om drinkbaar water of zelfs raketbrandstof van te maken.
De landingsplaats heeft overigens een Belgisch tintje. Malapert A is een satellietkrater van de grotere Malapert-krater. En die is genoemd naar Charles Malapert, een sterrenkundige uit de 16e en 17e eeuw die geboren is in Bergen.
Voorbereiding voor een permanente maanbasis
De maanlanding maakt deel uit van het nieuwe maanprogramma Artemis van NASA. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie wil weer naar de maan en deze keer voor langere tijd. Maar anders dan in het Apollotijdperk van de jaren 60 en 70 doet NASA nu veel meer beroep op commerciële partners.
Vroeger financierde de NASA de missies zelf, met overheidsgeld. Maar dat verliep allemaal traag en log en was bovendien weinig efficiënt, zegt Ilsen. "De overheid gaf de NASA 10 tot 15 jaar geleden de opdracht om het bouwen van raketten uit te besteden. Daar zijn 10 bedrijven opgesprongen, daar is eentje uit gekomen. SpaceX, dat we nu allemaal kennen."
Enkele jaren terug schreef de NASA nieuwe aanbestedingen uit, dit keer voor het bouwen van maanlanders. Verschillende bedrijven sleepten een contract in de wacht, waaronder Intuitive Machines. Dat sloot in 2019 een contract om voor 118 miljoen dollar (ruim 108 miljoen euro) een maanlander te bouwen en 6 NASA-experimenten mee naar de maan te vervoeren.
Zulke missies gaan veel goedkoper worden. Je kan het zien als een opstapje naar de uitbouw van een soort maaneconomie.
"Er zijn verschillende pogingen geweest, Intuitive Machines is het eerste privébedrijf dat erin slaagt om succesvol op de maan te landen", zegt Ilsen. "Ik zou niet zeggen dat het superhistorisch is, maar het is wel een kantelpunt. Een soort pakjesbedrijf dat pakjes naar de maan stuurt." Al zullen die "pakjes" vooral komen van ruimtevaartorganisaties en overheidsinstellingen.
Dat zijn voornamelijk technologische en wetenschappelijke experimenten die als voorbereiding dienen voor bemande missies in de nabije toekomst. En de uitbouw van een permanente basis op de maan. "Dit soort landingen gaat heel veel faciliteren", zegt Ilsen. "Zulke missies gaan veel goedkoper worden. Je kan het zien als een opstapje naar de uitbouw van een soort maaneconomie."
Een motor op vloeibare methaan en zuurstof
Intuitive Machines heeft ook kunnen bewijzen dat ze voor het eerst met succes een motor op vloeibare methaan en zuurstof hebben kunnen opstarten in de ruimte. Dat is ook de technologie in de motoren van de (voorlopig nog experimentele) Starship-raket die SpaceX naar de maan én naar Mars hoopt te sturen.
Methaan past in de langetermijnstrategie om ooit mensen naar Mars te brengen, omdat er methaan kan worden aangemaakt op de rode planeet. Op die manier zouden astronauten op Mars zelf hun brandstof kunnen maken om terug naar de aarde te vliegen.