Nu Zwijndrecht "Beveren Waas" van tafel veegt: waarom blijven fusiegemeentes zo gevoelig liggen?

De fusiegemeente tussen Zwijndrecht, Beveren en Kruibeke zal dan toch niet "Beveren Waas" heten. Die naam was vorige week officieel voorgesteld aan de pers, maar de Zwijndrechtse gemeenteraad heeft ze intussen al verworpen. Als compromisvoorstel doet nu "Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht" de ronde.

Het is niet de eerste keer dat de nieuwe naam van een fusiegemeente de gemoederen beroert. Volgens Trui Steen, professor bestuurskunde aan het Instituut voor de Overheid (KU Leuven), onderschatten we hoe gevoelig die fusies liggen. 

"Die fusies zijn nodig om toekomstige uitdagingen aan te kunnen, maar het is duidelijk niet gemakkelijk om dat naar de mensen te vertalen", vertelt ze in "De wereld vandaag" op Radio 1. 

BELUISTER - Waarom nieuwe namen voor fusiegemeenten zo gevoelig liggen:

"In grote lijnen hebben mensen twee angsten. De eerste heeft te maken met het identiteitsgevoel. Wordt mijn gemeente niet te klein, als deelgemeente in een groter geheel?"

"De tweede heeft niet te maken met de figuurlijke afstand, maar met de letterlijke: zal die niet te groot zijn? Hoe ver moet ik mij verplaatsen voor mijn dienstverlening? Zeker op het platteland kan die oppervlakte soms heel groot zijn."

Een gemeentefusie hoeft nochtans niet overhaast te gebeuren en kan wel degelijk rekening houden met de inwoners, zegt Steen. "Lokale besturen zijn de laatste jaren meer belang beginnen hechten aan burgerparticipatie, maar je merkt dat gemeenten snel teruggrijpen naar een referendum. De kans dat mensen daarop reageren dat ze tegen zijn, is groot."

"Als je het gevoel hebt dat alles goed gaat, heb je ook weinig zin om dingen te veranderen. Zelfs als het in principe een goed idee is om gemeenten samen te voegen."

Het kan daarom verstandig zijn om inwoners op alternatieve manieren te betrekken, vindt ze. "Denk aan een burgerpanel, waarbij je als gemeente burgers aanspreekt om 's avonds in debat te gaan en hen te informeren over de voor- en nadelen."

"Je ziet dat mensen er dan op een andere manier over gaan spreken. Dat leidt dan weer tot andere resultaten, die ook positiever kunnen zijn.”

Of je als gemeente nu werkt via een panel of een volksraadpleging, in veel gevallen zal de naam een gevoelig punt zijn. "Daar is nog geen goede oplossing voor gevonden", beaamt Steen.

Sowieso zijn er op dat vlak wel enkele valkuilen die gemeentes best mijden. "Je wil geen naam die eigenlijk te klein is en enkel betrekking heeft op een specifieke gemeente. Maar het mag ook niet te breed zijn, waardoor buurgemeenten zich aangesproken kunnen voelen."

"En je wil zeker geen verkleutering, zoals Mooigem (de suggestie voor wat uiteindelijk Pajottegem werd, de nieuwe naam voor fusiegemeenten Galmaarden, Gooik en Herne, red.).”

Hoe het dan wel kan? "Een voorbeeld kan zijn dat je vertrekt vanuit de voorstellen die mensen zelf doen. Daar kan je dan een soort professionele jury naast plaatsen, die dan rekening kan houden met de culturele en historische context van de streek." Zeker voor fusies die los van de naam al gevoelig liggen, is zoiets geen slecht idee, zegt ze.