Wat doet buitenlandse adoptie met een kind? "Wij zijn volledig ontworteld"

Esther Mondésir Heurckmans (25) is geadopteerd uit Haïti toen ze twee jaar was. Ze heeft nog contact met haar familie en is hen gaan bezoeken rond haar vijftiende.

“Het moment dat je je biologische ouders ziet en de vragen kunt stellen die je wilde stellen, valt alles op zijn plaats. Want zolang die persoon niet tegen jou zegt: “het is om die en die reden dat ik je heb afgestaan”, kan iedereen je blijven zeggen waarom."

"Je moet de pijn, de liefde en het verdriet in de ogen van je biologische ouders zien, voordat je kunt zeggen: oké, ze hebben mij niet afgestaan omdat ik niet goed genoeg was.”

Esther krijgt vaak de vraag of ze zich meer Belg of meer Haïtiaan voelt. “Iemand zei me ooit dat fifty-fifty niet bestaat. Ik ben 100 procent van beide: 100 procent Haïtiaan en 100 procent Belg. Ik ben even trots om Belg als om Haïtiaan te zijn. Ik ben niet half-en-half."

"Toen die persoon dat tegen me zei, viel er iets op zijn plaats. Ik wist tot dan niet wat ik nu eigenlijk was, het voelde alsof ik in een niemandsland zat en geen van beiden was. Dat was een heel eenzaam bestaan. Ik ben nog altijd op zoek naar wat het voor mij betekent om Haïtiaan te zijn, ik probeer er een eigen invulling aan te geven.”

“Als ik het moet uitleggen aan mijn vrienden, vergelijk ik het meestal zo: wij zijn planten die volledig ontworteld zijn uit ons biologisch land en ze hebben al onze potgrond weggeschud en ons gewoon geplant in nieuwe grond."

"Mensen die met planten bezig zijn, zeggen vaak dat je een deel van je potgrond moet bijhouden om in de nieuwe grond te steken, zodat het plantje beter kan groeien.”

Voor Esther is het vooral belangrijk dat kinderen kunnen opgroeien in de juiste omstandigheden. “Ik snap volledig dat het belangrijk is om wantoestanden aan te pakken. Maar hoe langer de adoptiepauze duurt, hoe ouder de kinderen in de weeshuizen worden en hoe minder kans ze hebben om geadopteerd te worden."

"Ik vind dat je ons vooral de kans niet mag ontnemen om op te groeien in een warm gezin. In een weeshuis heb je geen warm nest, je zit daar met keiveel andere kinderen en je kunt je als kind heel moeilijk ontwikkelen in zo’n omgeving. Dus we moeten vooral ook zorgen dat de adoptiepauze niet in het nadeel is van de kinderen."

Noëmi Plateau (28) is in 1997 geadopteerd uit China. Ze wist altijd dat ze geadopteerd was, maar dat maakt het verwerkingsproces niet gemakkelijker.

“Of ik me een gered kind voel? Da’s dubbel. Ik heb dat altijd wel meegekregen, ook in de kinderboeken die ik zag. Mensen zeiden dat ook altijd tegen mij: je moet dankbaar zijn. Dat ben ik natuurlijk ook, maar ik ben meer dan alleen dankbaar. Ik ben goed terechtgekomen, maar toch heb ik heel veel moeilijkheden en trauma’s waar ik nu allemaal zelf mee moet afrekenen.”

“Ik had daarin wel graag begeleid willen worden. Als we beslissen om door te gaan met interlandelijke adoptie, dan zou er ook meer onderzoek naar moeten gebeuren. Hoe kunnen we een kind dat we eigenlijk hebben ontworteld uit zijn geboorteland hier zo goed mogelijk omringen?”

“Er moet veel kritischer gekeken worden naar het adoptiesysteem. Je moet ook kijken naar hoe het nu gaat met volwassen geadopteerden. Ik heb nooit echt nazorg gekend, daar ben ik zelf naar op zoek moeten gaan. Adoptie wordt nog te vaak gezien als een sprookje, en dat vind ik wel jammer.”

Noëmi is nog op zoek naar hoe ze haar achtergrond een plek wil geven. “Een paar jaar geleden zou ik hebben gezegd dat ik vanbinnen echt heel wit ben. Nu ik meer en meer die cultuur aan het omarmen ben, voel ik wel dat ze binnensijpelt. Ik ben het zelf ook echt aan het uitzoeken: wat doe je met een cultuur waarin je geboren bent, maar waarin je niet bent opgegroeid?"

Chiara Candaele (29) schreef haar doctoraat over de geschiedenis van interlandelijke adoptie in ons land. Ze zat ook mee in het expertenpanel dat de Vlaamse overheid adviseerde om de huidige procedure te herwerken op basis van inzichten uit het verleden.

“In de jaren 50, 60 en 70 zien we dat men heel erg uitging van het principe van de schone lei. Men dacht dus dat het zowel voor het kind als voor het nieuwe gezin - en eigenlijk ook voor de eerste ouders - beter was om die adoptie zo snel mogelijk af te ronden. Toen geloofden ze dat het schadelijk was voor het welzijn van het kind als het nog langdurig contact had met de biologische ouders. Er moest een soort tabula rasa komen.”

Het is niet altijd makkelijk voor adoptiekinderen om op zoek te gaan naar hun roots. “In het verleden is jammer genoeg niet altijd alle info op een correcte manier opgetekend en bijgehouden. Ik merk uit eigen onderzoek dat veel geadopteerden met meer vragen dan antwoorden worden geconfronteerd. Als historica hoop ik dat we vandaag veel zorgzamer omgaan met de dossiers en dat we daar echt een duurzame bewaarstrategie voor bedenken.”

“Het is niet alleen voor geadopteerden belangrijk om op zoek te kunnen naar hun roots, maar ook voor hun nakomelingen. Ook kinderen en kleinkinderen willen weten waar ze vandaan komen en van wie ze afstammen.”