Het bijzondere verhaal van 10 jaar panda’s in Pairi Daiza: “Het schandaal was zo groot dat ik ervan overtuigd was dat het voorbij was”

“Ik werd door een kennis gevraagd om mee te gaan kijken naar het domein van een cisterciënzerabdij dat te koop stond.” Het was 1992 en de jonge Eric Domb was aan de slag als consultant – hij stond ondernemers bij met advies, of hij hielp hen aan investeerders. “Voor hetzelfde geld was ik niet meegegaan om die abdij te bezichtigen, want ik geloofde niet in het project”, zegt Domb. “Mijn kennis wilde het terrein van de abdij kopen om er een vogelpark op te bouwen.” Een volslagen idioot idee, vond Domb.

“Ik had De Wever moeten betalen voor de reclame die hij ons gaf door in een pandakostuum op het podium te kruipen”

Eric Domb

CEO Pairi Daiza

Naar eigen zeggen alleen om de man een plezier te doen, ging Domb toch mee naar de abdij. “En toen gebeurde het: ik reed onder de grote abdijpoort en het was alsof de bliksem op me insloeg. Ik werd op slag verliefd. Maar mijn kennis was meteen ontredderd, zei dat hij zijn plannen ging opbergen en vertrok naar huis.” Domb stapte daarop zelf naar de verkoper. Nog geen twee jaar later, in 1994, opende hij op het terrein van de cisterciënzerabdij een vogelpark, genaamd Paradisio.

Aan het “volslagen idioot idee” van een vogelpark hield Domb zes jaar vast, ondanks de financiële verliezen die het park in die tijd liet optekenen. Een jaar na de opening had het vogelpark een kinderboerderij met ezels en schapen, maar het duurde tot 2000 vooraleer er wilde dieren naar Henegouwen kwamen. Paradisio werd met Pairi Daiza een winstgevende dierentuin die ondertussen al meermaals tot “beste van Europa” werd bekroond.

Afscheid van babypanda’s

Vorig jaar tekende het park een record op van bijna 2,3 miljoen bezoekers die er kwamen kijken naar onder meer Aziatische olifanten, leeuwen, orang-oetangs, ijsberen en panda’s. Al zal de dierentuin dit seizoen afscheid moeten nemen van zijn drie “babypanda’s”, die intussen jongvolwassen zijn. Tegen de herfst worden de beesten teruggestuurd naar China, om er voor nakomelingen te zorgen.

Domb noemt het “een donkere rand rond een feestjaar”, want reden tot vieren is er wel. De Pairi Daiza-directeur staat in 2024 voor de 30ste verjaardag van zijn park, en viert dit jaar ook dat hij al tien jaar over de “bruikleen” van de Chinese reuzenpanda’s beschikt. In 2014 slaagde hij erin twee Chinese reuzenpanda’s naar Pairi Daiza te halen, die de voorbije jaren voor de ‘Belgische’ geboortes van babypanda’s gezorgd hebben. Dat China toestaat dat de ouders nog vijf jaar in ons land verblijven en Pairi Daiza aanmoedigt om verder met hen te kweken, doet de hoop op nieuwe babypanda’s in ons land ook toenemen.

LEES OOK. Pairi Daiza moet afscheid nemen van babypanda’s, die terug naar China gaan: “Wie ze nog wil zien, komt best voor de herfst”

Hulp van Di Rupo

Dat die eer Pairi Daiza en niet de Antwerpse Zoo toekomt, was bij de komst van de reuzenpanda’s in 2014 onderwerp van een controverse die communautaire proporties aannam. Nu die storm, tien jaar later, voorbij is, praat Domb voor het eerst onomwonden over hoe hij erin geslaagd is de felbegeerde Chinese reuzenpanda’s naar Wallonië te brengen, ergens in the middle of nowhere tussen Bergen en Ath.

“In 2012 maande mijn toenmalige partner, Françoise, me aan wat meer initiatief te nemen. Om wat meer te durven met het park en niet langer op mijn lauweren te rusten”, zegt Domb. Breng me panda’s, klonk het devies van Françoise aan Domb, die anderhalf jaar later al de twee Chinese reuzenpanda’s mocht verwelkomen in zijn park. “Daarmee hebben we een wereldrecord gebroken”, zegt Domb, “nooit eerder werd een dossier voor de uitlevering van Chinese panda’s zo snel afgehandeld.” En daar hebben zijn liefde voor China en de hulp van Elio Di Rupo (PS) alles mee te maken.

“Het eerste wat ik deed, was de Chinese ambassadeur op een Aziatische olifant zetten en die door onze Chinese tuin laten paraderen”

Eric Domb

CEO Pairi Daiza

“Sinds 2005 hebben wij de perfecte Chinese tuin in ons park”, zegt Domb over een periode lang voor er sprake was panda’s in het park onder te brengen. “Ik kan je verzekeren dat het de mooiste Chinese tuin ter wereld is, buiten die in China. Ze is het toonbeeld van mijn grenzeloze liefde voor de Chinese cultuur en natuur. En dat ervaren de Chinezen die hier op bezoek komen ook. Die zien dat in Pairi Daiza alle regels van een Chinese tuin gerespecteerd worden. Dat er bijvoorbeeld geen sprietje gras is te zien, want gras is het symbool van de steppen, de indringers uit het noorden.” Die “perfecte” Chinese tuin, wendde Domb handig aan om zijn panda-aanvraag naar China te lanceren.

“Het eerste wat ik deed, was de Chinese ambassadeur in ons land uitnodigen in Pairi Diaza, die op een Aziatische olifant zetten en die door de Chinese tuin laten paraderen”, zegt Domb. “Zúlke ogen trok die man. Hij vertelde me dat hij zijn regering zou inlichten over ‘die Belgische jongen die een onwaarschijnlijk mooie Chinese tuin heeft ingericht.’”

Niet veel later bracht de Chinese premier een bezoek aan ons land. Tegen die tijd had Domb een dossier klaar voor een formele aanvraag voor Chinese reuzenpanda’s. Dat dossier stak hij in de handen van onze toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Didier Reynders (MR). “Kan u de Chinese premier naar ons dossier laten kijken?”, vroeg Domb aan Reynders.

“De Zoo van Antwerpen was op de hoogte van onze aanvraag, maar ze namen me niet serieus”

Eric Domb

CEO Pairi Daiza

Nadat hij die formele aanvraag in gang had gezet, probeerde Domb vanonderuit een vruchtbare voedingsbodem te creëren voor zijn dossier. “Het is de Chinese regering die de beslissing neemt, maar het is de hoogste milieuautoriteit die als administratie controleert of aan alle voorwaarden voldaan wordt. Ik belde naar de Belgische ambassadeur in China, met wie ik bevriend ben, en vroeg hem: ‘Patrick, jij moet voor mij een bijeenkomst met die milieuautoriteit regelen.’” Niet veel later zat Domb in China aan tafel met de bevoegde ambtenaren, die de daaropvolgende dag een begeleid bezoek hadden geregeld aan een van de grootste pandafokkerijen van China. “De Chinezen waren gedienstig omdat ze mijn liefde voor hun land en cultuur voelden. Ik weet hoe ze werken, denken en spreken.”

Nog één handtekening

En hij wist klaarblijkelijk ook wat ze wilden horen: enige tijd na het bezoek aan de Chinese administratie en fokkerij, kreeg Domb een telefoon. “Het was de milieuautoriteit. ‘Eric, we zijn er klaar voor.’ Het enige wat toen nog ontbrak, was de officiële vraag van ons land aan China om panda’s uit te lenen.”

Toen klopte Domb aan bij toenmalig premier Elio Di Rupo: “Meneer de premier, ik heb uw hulp nodig. Ons dossier is compleet en goedgekeurd. We hebben enkel nog uw handtekening nodig om de officiële aanvraag aan China over te maken.”

“De premier wilde ervoor gaan, omdat hij overtuigd was van de sterkte van ons dossier”, zegt Domb. Toen Di Rupo in september 2013 in China was om die aanvraag officieel over te maken, was uitgerekend ook Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) daar, op handelsmissie voor de Vlaamse regering. De delegatie-Peeters kreeg ter plekke weet van Di Rupo’s plannen, een dag voor hij de officiële aanvraag zou indienen. De Chinese reuzenpanda’s werden zo het onderwerp van een hoogoplopende communautaire controverse.

De Zoo van Antwerpen reageerde “verontwaardigd” en liet verstaan over “betere papieren” te beschikken dan Pairi Daiza om panda’s te huisvesten, aangezien het al ervaring had opgedaan met het verblijf van een koppel reuzenpanda’s eind jaren tachtig. Peeters wilde prompt uitleg van Di Rupo, en N-VA besloot de premier te interpelleren over de kwestie. Toenmalig Kamerlid Zuhal Demir had het over een “politieke, geen objectieve” keuze van Di Rupo, die zich “niet gedraagt als de premier van alle Belgen”. De Belgische ‘pandarel’ werd zelfs in het buitenland nieuws.

Favoritisme

“De Vlaamse regering en Bart De Wever creëerden het beeld van een Waalse premier die een kleine Waalse dierentuin favoriseerde ten koste van de grote Zoo van Antwerpen, maar dat is manifest onjuist”, zegt Domb. “De realiteit was dat de Zoo van Antwerpen geen aanvraag had ingediend, en dat wij een ijzersterk dossier hadden, waarin we het perfecte verblijf voor de panda’s konden aanbieden. Dat is de reden waarom het gelopen is zoals het gelopen is.”

“Ik vond het zo onrechtvaardig dat ons harde werk volledig ondergesneeuwd werd door het schandaal dat in Vlaanderen losbrak. Ik wilde mijn onschuld uitschreeuwen, maar het kabinet-Di Rupo raadde me aan mijn mond te houden en verzekerde me dat het in orde zou komen.” Domb zweeg, maar het vertrouwen in de komst van de Chinese panda’s naar Pairi Daiza was hij even helemaal verloren.

“We hadden er meer dan een jaar bijna dag en nacht aan gewerkt, maar het schandaal in Vlaanderen was zó groot, dat ik ervan overtuigd was dat het voorbij was”, zegt Domb. Er volgde een slapeloze nacht ten huize Domb. De daaropvolgende dag bracht Di Rupo in China de officiële aanvraag van Pairi Daiza over aan de Chinese overheid. De overeenkomst tussen België en China werd onmiddellijk ondertekend.

Di Rupo, die als Montois in de achtertuin van Pairi Daiza woont en zich er verkiesbaar stelt, verdedigde zich toen dat hij zich achter elke vraag voor steun aan Belgische bedrijven in het buitenland wil scharen, of dat nu Vlaamse, Waalse of Brusselse zijn. “En hier was er gewoon geen Antwerpse vraag om te steunen”, zegt Domb. “Meer nog: ik had de Antwerpse Zoo zelfs op de hoogte gebracht van ons dossier, lang voor de controverse losbrak. Tijdens een diner met de directeur, ik weet zelfs nog in welk restaurant. Maar die nam me niet serieus.”

Zo’n vijf maanden na de ondertekening van de overeenkomst, in februari 2014, verwelkomde Pairi Daiza het reuzenpandakoppel Xing Hui en Hao Hao. Toen Bart De Wever (N-VA) enkele weken later op het podium van de Nacht van de Vlaamse Televisiesterren een prijs ging uitreiken, kroop hij in een pandakostuum en viel hij van het podium. “Toen ik dat zag, wreef ik me in de handen”, zegt Domb nu, tien jaar later. “Betere reclame voor ons park had ik me niet kunnen inbeelden. Ik had De Wever ervoor moeten betalen.”

Bart De Wever: “Applaus voor Domb, die ten zuiden van taalgrens hard werkt en onderneemt”

“Dat pandapak was gewoon een spontane grap”, reageert Bart De Wever (N-VA), toen en nu nog steeds burgemeester van Antwerpen. “Mij verkleden en de draak steken met de politieke actualiteit: ik kan me niets leuker inbeelden. De zure reacties nam ik er graag bij. In de ogen van journalisten was mijn ludieke tussenkomst beschamend, misplaatst en hallucinant. Vanuit politieke hoek werd mij dan weer verweten een clown te zijn die zelf in de zoo thuishoorde. Ik liet het graag over mij heen komen. Een Waalse premier, die ik als mens erg waardeer maar die in zijn eigen kieskring de rode loper uitrolt voor een koppel panda’s: dat vraagt toch gewoon om een kwinkslag?”

“Voor meneer Domb en Pairi Daiza heb ik trouwens alle respect. Hij noemt me de beste agent commercial voor zijn Waalse dierentuin, en ik gun het hem van harte. Gezien de schrikwekkend lage tewerkstelling in Wallonië applaudisseer ik voor iedereen die ten zuiden van de taalgrens hard werkt en onderneemt, zoals meneer Domb. Maar men kan het mij moeilijk kwalijk nemen dat ik de Antwerpse Zoo altijd zal koesteren. Ik beveel iedereen dan ook een bezoek aan de zoo in Antwerpen en Planckendael warm aan. En voor wie er niet genoeg van krijgt, is Pairi Daiza zeker ook een uitstap waard.”