KAART. Zoveel bouwgrond is al ingenomen in jouw buurt. En op wat nog vrij is, bouw je meestal beter niet

Meer doen met minder ruimte, dat is het credo van de Vlaamse overheid. Maar de nog beschikbare bouwgrond ligt meestal buiten de zones die het best geschikt zijn om te bouwen. Van de 42.000 hectare die er nog over is in Vlaanderen, ligt driekwart op een plaats die “niet wenselijk om aan te snijden” is. Zo staat het in een nieuw rapport van de UGent en studiebureau Voorland in opdracht van het departement Omgeving.

Van de nog vrije bouwgronden ligt 24.000 hectare (58 procent) volledig buiten de huidige dorpen of industrieterreinen. De overige percelen liggen wel in de buurt van andere bebouwing, maar een kwart daarvan is gesitueerd op slecht gelegen plekken. Ver van woonkernen, scholen of winkels, midden in landelijk gebied of moeilijk bereikbaar. Samen gaat het om driekwart van de vrije bouwgronden die beter niet bebouwd zou worden, stelt het rapport. Slechts 13.206 van de 42.000 hectare is in alle opzichten geschikt.

Bouwrijp

Ook wat er in de voorbije tien jaar is bijgebouwd, ligt volgens het rapport vaak op slechte locaties. Van de 9.600 hectare aan vrije ruimte die bebouwd is, lag 6.294 hectare buiten de kernen. Het gaat om 85 procent aan eengezinswoningen en 15 procent aan appartementen.

Van wat nog niet bebouwd is, is 70 procent technisch gezien bouwrijp. Gelegen aan een uitgeruste weg of in een verkaveling dus. Genoeg voor 700.000 nieuwbouwwoningen en dus “ruimschoots voldoende om de toekomstige woonbehoefte op te vangen”, zegt het departement Omgeving. Maar het koppelt er een waarschuwing aan: “De 24.000 hectare die verspreid ligt in open ruimte en linten, niet in de buurt van openbaar vervoer of voorzieningen, zou eigenlijk moeten kunnen gevrijwaard worden van bebouwing.”

De Vlaamse regering keurde in juli vorig jaar een decreet goed dat al 10.000 van die 42.000 hectare “onder een stolp” zet. Alleen met een expliciet besluit kan de gemeente ze toch nog bouwklaar verklaren. Tegen 2040 mag er door de bouwshift netto geen vrije ruimte meer worden ingenomen.

“De opgave ligt nu in het inperken van verdere versnippering van de open ruimte”, zegt Ann Heylens van het departement Omgeving. “In vergelijking met landelijk Vlaanderen is de dichtheid van nieuwbouwprojecten in de dorps- en stadskernen tweemaal zo hoog, met 32 adressen per hectare ten opzichte van 16 adressen per hectare.”

Goede ligging, niet bebouwd

Het departement Omgeving wijst er nog op dat bijna 5.000 hectare goed gelegen én bouwrijp is, maar toch niet bebouwd geraakt. “Ze komen niet op de markt, mogelijk door speculatie of omdat mensen ze in de familie willen houden”, klinkt het. “Het gros van de nog beschikbare bouwgronden is in particulier bezit.”

Opvallend zijn ook de grote verschillen tussen de provincies. In West-Vlaanderen werd in de voorbije tien jaar procentueel het meest bebouwd: op meer dan 27 procent van de toen nog beschikbare gronden staan intussen huizen. In de provincie Limburg bedraagt de realisatiegraad – zoals men dat noemt – minder dan 20 procent.