Nog nooit zoveel schoolverlaters: 1 op de 7 leerlingen verlaat middelbaar zonder diploma 

Het gaat vaak over leerlingen in het beroepsonderwijs of over leerlingen die zijn blijven zitten. Ook je thuistaal en het diploma van je moeder spelen een rol: tieners die thuis geen Nederlands spreken of van wie de moeder ongeschoold is, hebben meer kans om te stoppen met school zonder diploma.

Bij het deeltijds beroepsonderwijs ligt het cijfer trouwens nog een pak hoger: bijna 60% van de leerlingen verlaat de school te vroeg. 

Verontrustende cijfers, maar niet geheel onverwacht. Dat zegt Guy Duchene, coördinator deeltijds onderwijs en duaal leren van de Spectrumschool in Antwerpen. "De cijfers liggen al lang heel hoog en de urgentie is er nooit geweest. Dit is voorspeld na de afschaffing van het deeltijds onderwijs en de geforceerde transitie naar duaal leren", aldus Duchene in "De ochtend" (Radio 1).

Hij wijst erop dat deeltijds onderwijs en beroepsonderwijs altijd al "de laatste trap in het watervalsysteem" zijn geweest. Daar zie je zeer hoge cijfers, bij aso is de uitval slechts 4%. Daar wordt met B-attesten gewerkt.

Bij een B-attest is een leerling geslaagd, maar wordt hij/zij uitgesloten van een richting. Duchene: "Zij komen snel in bso en tso terecht, en dat is niet hun eerste keuze."

Duaal leren is de combinatie van leren op de werkvloer en leren op school. "Maar dat is voor een totaal ander publiek, niet bedoeld voor leerlingen uit deeltijds onderwijs. Duaal leren is voor de zeer sterke leerlingen. We zitten nu met een model dat niet aangepast is aan het publiek. En veel alternatieven zijn er niet", legt Duchene uit. "De vakman is weghervormd", vat hij samen.

Ook spijbelaars zijn problematisch. Spijbelen wordt later ook vaak gewoon afhaken. "Scholen kunnen die problematiek opvolgen tot een bepaald punt. Maar nadien - en zeker voor de groep vanaf 17 jaar - heeft men te weinig handen vrij."

Scholen staan soms met hun rug tegen de muur. Duchene spreekt over arbeidscontracten die lopen tijdens de schooluren. "Daar kan de overheid wel bij ingrijpen. Vaak is werken een pure noodzaak voor leerlingen, want de armoede is groot." Een moeilijke thuissituatie speelt een bijkomende rol.

Stefaan Grielens van de vrije CLB’s (Centra voor Leerlingenbegeleiding) ziet veel inspanningen om schoolverlaters te begeleiden, maar denkt dat er nog meer nood is aan preventie. "We moeten vanaf de basisschool al kijken naar welke plekken goed zijn voor kinderen. Dat hebben we in het verleden te weinig gedaan."

Volgens minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) is de toename van de schooluitval in het secundair onderwijs deels te wijten aan de economische hoogconjunctuur. "In tijden van hoogconjunctuur en krapte op de arbeidsmarkt zijn er heel wat jongeren die bezwijken voor de lokroep van de privésector", zei de minister woensdag in het Vlaams Parlement.

Ook de coronacrisis kent nog steeds haar effect, volgens Weyts. "Jongeren die toen al dreigden uit te vallen, doen dat pas wanneer ze effectief terug naar school kunnen gaan."

Weyts erkent wel dat er een probleem is, en zegt zich veel meer te willen focussen op het basisonderwijs. "In het secundair onderwijs is in veel gevallen het onheil al geschied. Daarom moeten we focussen op het kleuter- en het lager onderwijs. We moeten zorgen dat elk kind start met een afdoende kennis van het Nederlands. Als we toelaten dat kinderen in het lager onderwijs starten met een achterstand, zal die alleen maar groter worden."