Aalst wint de Erfgoed Challenge met schilderij "Prediking van Johannes de Doper"
Het schilderij "Prediking van Johannes de Doper" uit de Heilig Hartkerk in Aalst wint de Erfgoed Challenge en krijgt nu steun voor de broodnodige restauratie. Het was de derde editie van de Erfgoed Challenge, een publiekswedstrijd van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK). In totaal waren er 4 werken genomineerd.
Bijna 30.000 erfgoedliefhebbers stemden mee voor deze Erfgoed Challenge. “Prediking van Johannes de Doper” uit de Heilig Hartkerk van Aalst haalde het nipt van het schilderij “Geschiedenis van Cosmas en Damianus” uit de Sint-Jacobskerk in Brugge. De andere genomineerden waren ambachtstoortsen uit de Hallepoort in Brussel en een 18e-eeuwse jurk uit het Museum Kunst & Geschiedenis.
Zeker 400.000 euro nodig
Het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK), initiatiefnemer van de Erfgoed Challenge, zet zich nu met z’n partners en het brede publiek in om de restauratie van het Aalsterse schilderij te financieren.
En restauratie is broodnodig. In de houten panelen zitten barsten en geopende voegen, de verf is naar boven gekomen, er zijn leemtes, overschilderingen en verdonkerde vernislagen.
De studie en behandeling zullen naar schatting zo'n 400.000 euro kosten. “Prediking van Johannes de Doper” komt niet in aanmerking voor subsidies en staat ook niet op de Topstukkenlijst. Zonder publieke steun dreigt het verloren te gaan.
Veel omzwervingen
De slechte staat van "Prediking van Johannes de Doper" heeft er zeker mee te maken dat het werk eeuwenlang op de dool is geweest doorheen Aalst. Het dateert uit het eind van de 16e, begin van de 17e eeuw en is mogelijk geschilderd door Frans Pourbus de Jonge (1569-1622).
Waarschijnlijk is het gemaakt voor de Sint-Janskapel in het koor van de Sint-Martinuskerk van Aalst. Toch duikt het schilderij pas voor het eerst op in de kapel van het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal in de 18de eeuw. Aan het einde van de 19de eeuw verhuist de "Prediking van Johannes de Doper" mee met de nonnen van het Gasthuis naar het nieuwe Sint-Elisabethhospitaal.
In 2000 verkaste het schilderij naar de Heilig Hartkerk van Aalst. Maar die werd intussen ontwijd, verkocht en doet nu dienst als evenementlocatie. En dus werd het drieluik technisch "dakloos".
De "Prediking van Johannes de Doper" wordt nu veilig bewaard in het KIK in Brussel. In afwachting van een definitieve thuis. In 2027 komt het terecht in de doopkapel van de gerestaureerde Sint-Martinuskerk van Aalst, waarvoor het werk wellicht oorspronkelijk bestemd was.
Aalst heeft alles in de strijd geworpen
Christina Ceulemans van de parochiegemeenschap Sint-Martinus in Aalst is blij verrast met de uitslag, het resultaat van een grote mobilisatie in Aalst: "Schouder aan schouder met de Aalsterse parochies, erfgoedverenigingen, clubs en scholen heeft het stadsbestuur via zijn communicatiekanalen alles in de strijd geworpen. Van de Orde van Sint-Jan tot woonzorgcentra en het personeel van grote bedrijven, iedereen werd opgeroepen zijn stem uit te brengen".
Het schilderij met de prediking van Johannes de Doper toont scènes uit het leven van de man die Christus doopte. In het midden, op een open plek in het bos en met een bont gezelschap aan zijn voeten, verkondigt Johannes een boodschap van bekering. Links zien we hoe hij Jezus doopt in de Jordaan. Rechts is zijn marteldood voorgesteld: een gruwelijke onthoofding op bevel van koning Herodes. Op de achterkant staan Johannes de Doper met een schaap dat tegen hem opspringt en de heilige bisschop Ambrosius.
Wat is de Erfgoed Challenge?
De "Prediking van Johannes de Doper" is de derde winnaar van de Erfgoed Challenge. Vorig jaar won een stenen beeld van Onze-Lieve-Vrouw van de Zieken aan de kathedraal van Doornik en bij de eerste editie kwam de Rubenskapel in de Sint-Jacobskerk in Antwerpen als winnaar uit de bus.
Die Rubenskapel, waar Peter Paul Rubens zelf begraven ligt, wordt op dit moment in ere hersteld. Het schilderij "Madonna omringd door heiligen", een lievelingswerk van Rubens, is overgebracht naar het KIK in Brussel en wordt daar nauwgezet gerestaureerd.
Recent is nog een crowdfundingactie op het getouw gezet, waarbij mensen een ster konden adopteren, die op het plafond van de Rubenskapel wordt geplaatst.
Dat is ook het principe van de Erfgoed Challenge. Wie wint, krijgt geen som van de overheid, maar wel volop begeleiding van het KIK en de Nationale Loterij om zelf de nodig privémiddelen te verzamelen. De Erfgoed Challenge loopt tien jaar, tot in 2030, de 200e verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid.