Broeders van Liefde verontschuldigen zich ook voor zwijgcultuur: "Er was een soort omerta"

De Kamercommissie seksueel misbruik kwam er na de VRT-docureeks "Godvergeten", waarin slachtoffers getuigen over seksueel misbruik in de kerk. Het misbruik speelde zich ook af in scholen en zorginstellingen die beheerd werden door katholieke congregaties, zoals de Broeders van Liefde.

Eerdere getuigen in de commissie beschuldigden generaal-overste René Stockman, die inmiddels niet meer de leiding heeft over de congregatie, ervan dat die jarenlang feiten toedekte. Zo zou druk uitgeoefend zijn op getuigen om te zwijgen en op politiemensen om klachten niet te onderzoeken. Stockman ontkende dat alles maandag in de commissie. 

De parlementsleden voelden Raf De Rycke, de voorzitter van het bestuursorgaan van de organisatie Broeders van Liefde, en bestuurder Veron Raes in de Kamercommissie hierover aan de tand.

De Rycke en Raes waren eerder komen voorstellen welke inspanningen de organisatie levert tegen grensoverschrijdend gedrag. Er werd daarbij ook verwezen naar de excuses die meermaals aangeboden werden aan slachtoffers, vorig jaar in oktober nog in een open brief, waarin ook afstand werd genomen van Stockman.

Zowel commissieleden Valerie Van Peel (N-VA) als Maria Vindevoghel (PVDA) confronteerden De Rycke met de beschuldigingen in de zaak van seksueel misbruik van een kind in Roeselare, waarbij getuigen hun getuigenis introkken nadat ze zouden aangemaand zijn om te zwijgen.

Zo zou de dader in hoger beroep zijn vrijgesproken. De commissieleden wilden van De Rycke weten hoe hij hiernaar kijkt. De Rycke antwoordde aanvankelijk wat ontwijkend. Hij legde uit dat het dossier in het bestuursorgaan destijds louter "informatief" besproken was, "niet om beslissingen te nemen".

De Rycke verklaarde ook dat hij er dus niet direct bij betrokken was, de feiten niet kon bevestigen en hij verwees naar de ontkenningen van Stockman zelf. Maar voorzitter Sophie Dewit (N-VA) drong aan om toch te zeggen hoe hij er nu op terugkijkt. 

"Stel dat het effectief gebeurd is, en ik er toen effectief van gehoord had en er bewijzen van had, dan had ik mij er zeker van gedistantieerd", antwoordde De Rycke. "Het strookt helemaal niet met mij en mijn visie op hoe om te gaan met slachtoffers. Misschien was ik in die periode ook nog iets te weinig bewust van de emotionele impact op de slachtoffers. Dat is het verschil na 'Godvergeten'", antwoordde De Rycke.

Hij stipte wel aan dat we in een rechtsstaat leven en er respect moet zijn voor rechterlijke uitspraken. Ook zei hij bereid te zijn om verder in dialoog te gaan met de familieleden van het betrokken slachtoffer, die eerder waren komen getuigen dat ze niet het gevoel hebben dat ze alle antwoorden hadden gekregen.

"Zoals het toen behandeld is, is niet de stijl die we willen", voegde Raes eraan toe, die net als De Rycke destijds binnen het bestuursorgaan  indirect betrokken was. "Het is niet onze leiderschapsstijl. Ik vermoed dat we het wellicht anders hadden aangepakt als we daar andere mensen hadden gehad, mensen met de huidige visie op leiderschap. Maar je kan de knop niet terugdraaien."

"We waren daarin betrokken, dus treft ons daar inderdaad schuld, waarvoor we onze verontschuldigingen moeten aanbieden." Toen hij eraan toevoegde dat dit "niet makkelijk" was, repliceerde Van Peel dat het voor de familie nog veel moeilijker was, "die de woorden al zo lang wil horen". 

Later vroeg Kamerlid Ben Segers (Vooruit) expliciet of de verontschuldigingen die in de open brief waren aangeboden, die hij ziet als een "stijlbreuk" met het verleden, ook van tel waren voor de zwijgcultuur van weleer.

De Rycke antwoordde dat die excuses opgingen "voor zowel de feiten als voor de cultuur". "Er was een cultuur die we vandaag als fout bestempelen. Het is niet evident om je opnieuw te verplaatsen in de cultuur van toen, waarmee ik die niet wil relativeren."

"Het was een cultuur waarin die dossiers in een heel besloten kring werden behandeld. Er was een soort omerta. Er was ook een cultuur met een heel sterk hiërarchische structuur, vrij autocratisch, autoritair, zoals die overigens ook kan voorkomen in andere organisaties of bedrijven."

"Maar het gaat niet alleen daarover. Het moeilijkste is dat er onvoldoende aandacht was voor die emotionele dimensie van de slachtoffers. Je ziet hoe dat verder blijft leven. Je neemt dat mee voor een heel leven. Er is te weinig rond gebeurd", gaf De Rycke toe.

De zitting moest overigens ook even geschorst worden nadat het Jos Claes, de gewezen provinciaal overste voor de salesianen van Don Bosco, even te veel was geworden. De man kreeg een spervuur van vragen over zijn optreden tegen ex-pater Luk Delft. Die werd na feiten van misbruik overgeplaatst van de ene naar de andere school, waarna opnieuw feiten plaatsvonden.

De Kamerleden konden er niet bij waarom hij een nieuwe functie kreeg waarin hij contact had met jongeren. Uiteindelijk zou de man de internationale media halen, nadat hij op een religieuze missie in de Centraal-Afrikaanse Republiek zeker twee jongens misbruikt zou hebben. 

Claes verdedigde zich door er onder meer op te wijzen dat hij pas op de hoogte was van Delfts overplaatsing naar de school toen in 2009 bleek dat er kinderporno was gevonden op een computer die hij gebruikte.

"Ik heb altijd gehandeld om goed te doen, maar blijkbaar heb ik dat dus niet gedaan", zei Claes op een gegeven moment. "Dan moet ik mijn verontschuldigingen aanbieden. Ik heb altijd gedacht dat ik gewetensvol handelde." Waarna Claes in tranen uitbarstte en voorzitster Dewit de zitting even schorste.