Cipiers dreigen met algemene staking, geen nieuwe gedetineerden welkom in gevangenissen van Antwerpen en Hasselt door overbevolking

"De actie is gedragen vanuit het personeel, en dus gaat Hasselt op slot", zegt Kristof Muyters van de ACOD. "Het personeel is het beu dat er zoveel overbevolking is. Er slapen momenteel 17 gedetineerden op de grond. Het is niet meer werkbaar en zorgt voor enorm veel gevallen van agressie. Het personeel is daar de dupe van."

Ook in Antwerpen zijn voorlopig geen nieuwe gedetineerde meer welkom. "Hier hebben de vroege en late ploeg gisterenmiddag unaniem besloten om de poorten dicht te doen", zegt Bjorn Achten van het ACV. "De federale overheid had beloofd om het op maximaal 650 mannelijke gedetineerden te houden. Donderdagavond zaten we op 750 gedetineerden in totaal, waarvan 672 mannen. Dat terwijl er maar plaats is voor 439 gedetineerden." 

Het is niet de eerste keer dat men in Antwerpen overgaat tot zo'n actie. Vorig jaar in april duurde een gelijkaardige actie enkele weken. Exact een maand geleden gingen de poorten opnieuw 2 weken op slot, tot er nog maar 600 mannelijke gedetineerden waren. "Dat is nu opnieuw het streefdoel", verduidelijkt Achten.

Vandaag nog zal een stakingsaanzegging ingediend worden voor alle Belgische gevangenissen. Die staking zou van start gaan op 14 maart om 22.00 uur. De vakbonden eisen de aanwezigheid van minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD) op het sociaal overleg over die aanzegging. De minister wenst niet te reageren.

In Hasselt heeft de actie geen gevolgen voor de dagelijkse werking binnen de gevangenismuren. "Wij doen gewoon ons werk, zoals het hoort. Als de directie geen gehoor geeft aan onze oproep, zal dat gevolgen hebben. Wat dat net inhoudt, kunnen we nog niet zeggen. Daar zullen we de achterban voor moeten raadplegen", legt Muyters uit. 

Op dit moment zitten 643 mensen opgesloten in de gevangenis in Hasselt. Officieel is er plaats voor 450 gedetineerden. "In de praktijk ligt dat aantal nog lager, op 420. Een aantal cellen zijn omgebouwd tot gesprekslokalen of ontspanningsruimten. Enkele cellen zijn niet meer bruikbaar door schimmel", somt de vakbondssecretaris op.

Dat leidt tot heel wat ongemak. In cellen bedoeld voor 1 persoon zitten op dit moment 3 personen. Vorige week waren er 7 tot 8 mensen gehuisvest in een cel bedoeld voor 4 mensen. 17 gedetineerden slapen noodgedwongen op de grond. "Er zijn geen cellen meer. De keuken is voorzien op maximaal 500 gedetineerden en kan dus niet meer volgen."

Op dit moment is het niet duidelijk hoe lang de spontane actie zal duren. "We hopen dat er een signaal gegeven wordt aan de overheid. We kunnen deze instroom niet meer aan", besluit Muyters. "Het hangt puur van de overheid af en welke acties ze ondernemen", treedt Achten hem bij. 

Maar wat kan die dan doen? "De directies zijn zelf ook de wanhoop nabij. Zij volgen het beleid van de minister. Hij moet ingrijpen want hij is de enige die een impact kan hebben.  De uitvoering van de korte straffen opschorten, mensen zoals in coronatijd vroeger vrijlaten, en meer elektronisch toezicht gebruiken. Maar als de politiek niet wil, kan de administratie enkel ondergaan, en dan zal de deur op verschillende plaatsen dichtgaan", benadrukt Robby De Kaey van ACOD op.  

"We hebben begrip voor de actie omdat het probleem in de gevangenis inderdaad zeer groot is", verzekert Paul Dauwe, gevangenisdirecteur in Hasselt. "Het is op dit moment niet mogelijk om in onze gevangenis gedetineerden op een menselijke manier onder te brengen. We waarderen dat de acties vreedzaam verlopen." 

Onderzoeksrechters en de parketten zijn op de hoogte gebracht van de actie van de cipiers. De stijging van het aantal gedetineerden komt volgens het Gevangeniswezen door een aantal factoren zoals de langere duur van voorlopige hechtenissen en meer interneringen. 

Om de acties in Hasselt en Antwerpen op te vangen, zullen gedetineerden zoveel mogelijk gespreid worden over andere gevangenissen. "Het gevangeniswezen geeft zelf toe dat dat geen oplossing is. De oplossingen liggen volgens ons elders. Staken is de enige manier om het onder de aandacht te brengen. Het is een probleem dat alle gevangenissen treft", aldus Robby De Kaey van ACOD.  

Het Gevangeniswezen voegt ten slotte nog toe dat er geïnvesteerd is in bijkomende capaciteit door het bouwen van nieuwe gevangenissen, het langer openhouden van oudere infrastructuur en kleinschaligere vormen zoals detentiehuizen en transitiehuizen.

"Oude infrastructuur wordt gemoderniseerd, maar die operatie kan de aangroei van de gevangenisbevolking niet volgen. Ook het vinden en opleiden van nieuwe cipiers is een uitdaging en zorgt voor vertraging in het creëren van capaciteit."