Betekenen zijn torenhoge gerechtskosten het einde van Trump? ‘Schrijf hem nog maar niet af’

Als we de peilingen mogen geloven, haalt Donald Trump volgende week op Super Tuesday voldoende winst in de volgende voorverkiezingen van de Republikeinse partij om zich te verzekeren van de nominatie als presidentskandidaat. Tot zover het goede politieke nieuws voor hem, want financieel ziet hij plots alleen maar zwarte sneeuw.

Het persoonlijk fortuin van de miljardair, dat volgens Forbes door zijn vastgoedimperium op 2,6 miljard dollar wordt geschat, krijgt een formidabele klap te verwerken. Nadat hij wegens smaad aan journaliste en schrijfster E. Jean ­Carroll al veroordeeld was tot een schadevergoeding van 83 miljoen dollar, kwam daar eind vorige week wegens fraude bij de Trump Organization een monsterboete van 453 miljoen ­dollar bij. Dit geld zal hij binnen de maand zelf moeten ophoesten. Zoniet dreigt de rechter vastgoed in zijn bezit in beslag te nemen en te verkopen, wat een politieke vernedering zou zijn.

Trumps advocaten boden een hogere rechtbank in New York intussen een tijdelijke borg van slechts 100 miljoen dolla,r terwijl hij in beroep gaat. Dat is weinig, want in New York is een gedaagde doorgaans ook 9 procent rente verschuldigd aan de eiser, totdat de boete van het vonnis is betaald of het beroep afgehandeld.

De vraag is ook of kredietverleners wel met hem in zee willen gaan. Borgtochten in hoger beroep zijn riskant, want een bedrijf dat borgtochten verstrekt zou de schuld krijgen als Trump verliest. Gedaagden betalen meestal hoge kosten aan het bedrijf, tot wel drie procent van de borg, en moeten onderpand geven voor het volledige bedrag. Trump zou daarvoor een portefeuille van aandelen en obligaties kunnen vrijmaken. Daarvan bezit hij er voor een waarde van honderden miljoenen dollars.

Als Trump geen borg weet veilig te stellen in hoger beroep, schreef The New York Times vrijdag, kan de procureur-generaal van New York snel overgaan tot inbeslagname van aandelenportefeuilles of vastgoedeigendommen om de volledige boete van 454 miljoen dollar veilig te stellen, wat een politieke vernedering zou zijn.

In de smaadzaak van E Jean Carroll moest hij al ongeveer 5,6 miljoen dollar storten bij de federale rechtbank in Manhattan, terwijl hij in beroep gaat tegen de boete van 83,3 miljoen dollar van afgelopen mei. Als beide beroepsprocedures falen, kan hij in de twee zaken dus aankijken tegen een gezamenlijke rekening van 537 miljoen dollar, zonder intresten.

Ook zijn publieke campagnefinanciering loopt mank. Waar Trump in de vorige, verloren presidentsverkiezingen van 2020 uiteindelijk 774 miljoen dollar zou inzamelen, staat hij in vergelijking met toen nog nergens. Volgens de laatste data van de Federal Election Commission (FEC) – de Amerikaanse verkiezingscommissie – had Trump eind januari ‘slechts’ 30,5 miljoen dollar contant in zijn oorlogskas. In de eerste maand van dit jaar gaf de campagne zelfs bijna 3 miljoen meer uit dan ze wist op te halen.

De voornaamste reden daarvoor is niet zozeer zijn tweestrijd met Nikki Haley in de voorverkiezingen, maar wel de stijgende gerechtskosten die hij, in tegenstelling tot boetes, met giften van kiezers wist te betalen.

Save ‘America’

Volgens de recentste data van de FEC gaf het netwerk van politieke groeperingen van Trump in 2023 meer dan 60 miljoen dollar aan donorgeld uit aan juridische kosten. Alleen al in het laatste halfjaar werd 34 miljoen dollar aan advocatenkantoren betaald die betrokken zijn bij zijn verdediging in een totaal van 91 aanklachten wegens vermoedelijke misdrijven in vier strafzaken.

Naast de smaadzaak van Carroll gaat het om fraudezaken, zoals het betalen van zwijggeld aan pornoster Stormy Daniels, het foutief omgaan met geheime documenten die hij meenam uit het Witte Huis en pogingen om de resultaten van de presidentsverkiezingen van 2020 ongedaan te maken. In die laatste zaak wonnen zijn advocaten deze week een zaak bij het Hooggerechtshof, dat zich in april zal buigen over de vraag of hij als ex-president immuun is of niet.

Trump laat de diverse grote advocatenkantoren die hij inhuurt betalen door fondsenwervingscomités. Juridisch heten ze politieke actiecomités, PAC’s, waarvan zogenoemde Super PAC’s zijn campagne onbeperkt mogen steunen. Ze hebben ronkende namen zoals Save America PAC, Make America Great Again Inc. en Make America Great Again, Again! Inc., enzovoort.

Maar uit alles blijkt dat Save America vooral dient voor het redden van Donald Trumps eigen hachje in de rechtbank. Save America en Make America Great Again PAC besteedden tijdens het laatste kwartaal van 2023 elk meer dan 70 procent van hun fondsenwerving aan juridische kosten. Ongeveer 16 procent van de totale fondsenwerving van de Trump-campagne ging dat kwartaal ook naar advocaten. De vraag is of Trump zich daarmee ook juridisch niet in de nesten werkt.

Smaadzaak

Bart Kerremans, professor Amerika-studies KU Leuven: “De regels van de FEC geven heel duidelijk aan dat het toegelaten is om zelfs de volle 100 procent van uw campagnemiddelen te gebruiken voor juridische kosten, zolang het gaat om uitgaven die niet zouden zijn verricht als de betrokkene geen kandidaat is of een ambt bekleedt. Let wel: dit geldt alleen voor advocatenkosten, niet voor boetes die het gevolg zijn van veroordelingen.”

Concreet betekent dit dat Trump zijn kosten mag laten betalen in rechtszaken over zijn ambt, zoals federale en lokale aanklachten in verband met zijn rol in de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Zelfs in de zaak van Stormy Daniels is volgens Kerremans aan te voeren dat er een rechtstreeks verband is met campagnefinanciering, omdat Trump de voormalige pornoster zwijggeld betaalde door tijdens de campagne van 2016 zijn boekhouding te laten vervalsen.

Het wordt een ander verhaal wanneer het gaat om rechtszaken die volledig betrekking hebben op zijn handelingen als privépersoon. Een goed voorbeeld is de zaak die E. Jean Carroll wegens smaad tegen hem aanspande – Trump werd veroordeeld voor seksueel misbruik jegens haar, maar bleef haar zwartmaken – of de processen wegens belastingontduiking in zijn vastgoed- en zakenimperium. Toch gebruikte Trump ook daarvoor campagnefondsen.

Habba Madaio bijvoorbeeld, het kantoor van de in New Jersey gevestigde advocaat Alina Habba, verdiende vorig jaar meer dan 4 miljoen dollar aan het netwerk van Trump. Habba vertegenwoordigde Trump in de civiele fraudezaak die de zakelijke praktijken van de Trump Organization onderzoekt én in de smaadzaak van Carroll.

Volgens Howard Gutman, de voormalig VS-ambassadeur in België (2009-2016) die als jurist ooit als griffier voor een opperrechter van het Hooggerechtshof werkte en later ook voor de FBI als raadgever actief was, lijkt een deel van het campagnegeld dat naar zijn advocaten vloeit op ongepaste transacties.

“Dit soort fondsen mogen niet aan persoonlijke dossiers worden besteed, zoals zijn belastingsrechtszaak. Trump overtreedt de financieringsregels links, rechts en in het midden, maar het deert hem niets. De FEC zal tijdens de campagne immers geen onderzoek openen. Ze is geen politiek maar een administratief orgaan. Het kost ze meestal twee tot drie jaar om een onderzoek te doen.

“Wat Trump doet is fout, maar de kiescommissie kan geen dwangbevel opleggen, ze heeft geen handhavingsbevoegdheid. Over twee of drie jaar komt er wellicht een FEC-rapport dat zal besluiten dat Trump de wet heeft overtreden. De gevolgen van de onrechtmatigheden zijn hoogstens een hoge boete, binnen nog een paar jaar. Als hij verkozen wordt, kan hij zelf elk onderzoek proberen te stoppen of acht ik hem in staat om de federale verkiezingscommissie in haar huidige vorm te ontbinden.”

Had die commissie meer macht gehad, dan had ze bijvoorbeeld ook de innige politieke banden tussen de Trump-campagne en betrokken advocaten gehekeld.

De allergrootste ontvanger van de juridische uitgaven blijkt Red Curve Solutions, een bedrijf dat wordt geleid door Bradley Crate. Hij is tegelijk ook de campagnepenningmeester van Trump. Crates bedrijf ontving vorig jaar 7 miljoen dollar aan vergoedingen voor juridische kosten. De dubbele pet die Crate draagt is wegens belangenvermenging altijd problematisch te noemen, hoe je het ook draait of keert, maar de politieke realiteit in de VS vandaag is van die aard dat hij ermee wegkomt.

“Ik kan me wel inbeelden dat dit bij velen de wenkbrauwen doet fronsen, maar niet bij de aanhangers van Trump, die hun kandidaat willen beschermen”, zegt Kerremans. “Voor hen is die kleine afstand tussen zijn rol als penningmeester van een PAC en zijn rol als advocaat helemaal geen probleem, misschien zelfs integendeel.”

Klein pensioentje

Maar weten de kiezers die soms erg kleine bedragen van hun pensioentje aan Trump schenken dat een percentage gereserveerd wordt voor legal expenses? Kerremans: “Het zou vreemd zijn als ze het niet zouden weten. Er wordt in de persoonlijke campagnecommunicatie dikwijls naar verwezen. ‘Er is een heksenjacht bezig tegen Trump, het establishment probeert hem te treffen, stort nu 20 dollar!’, lees je dan. Het wordt niet verborgen gehouden.

“Die mensen zijn ook door dik en dun bereid om zijn campagne financieel te steunen. Dat zijn toch wel mensen die echt overtuigd worden door hem, kiezers die deel uitmaken van de cultbeweging die rond Trump bestaat. Ze worden druppelsgewijs aangesproken om te storten: vandaag 10 dollar, morgen 20 en volgende week 50. Er wordt zelden meteen een paar honderd dollar gevraagd, maar velen geven dat op termijn wel uit.”

Het lijkt contradictorisch dat Amerikanen met een klein pensioen een miljardair als Trump steunen, maar Kerremans is dus niet verbaasd. “Er is een botsing tussen wat wij zien als het individueel belang van een persoon en hun stemgedrag. De campagne van 2016 was een heel goed voorbeeld. Herinner maar het pleidooi voor de afschaffing van Obamacare. Terwijl veel Amerikanen daar voordeel uit haalden, stemden ze toch voor Trump, volledig tegen hun eigen belangen in. In 2016 zei Trump niet voor niks: stel dat ik op Fifth Avenue mensen doodschiet, dan nog zullen mijn aanhangers mij steunen.”

En omgekeerd. Een specifiek juridisch fonds van Trump, het Patriot Legal Expense Fund, betaalt de advocatenkosten van sommige Trump-aanhangers die vervolgd (en veroordeeld) werden na de dodelijke bestorming van het Capitool. Het fonds deed tussen 21 en 28 december vorig jaar nog eens 351.000 dollar aan juridische uitgaven.

Schade

Al het geld dat Trump aan juristen uitgeeft, kan hij uiteraard niet meer gebruiken voor advertentiecampagnes op radio en televisie, wat in de VS toch een belangrijk onderdeel is van de politieke marketingmachine. De 30 miljoen dollar in kas spreekt boekdelen.

“Potentieel kan dat voor zijn campagne een probleem worden”, zegt Kerremans. “Natuurlijk is het wel zo dat pas na de Republikeinse partijconventie in juli het algemene verkiezingsseizoen start. Dan begint ook de partij een heel belangrijke rol te spelen in de financiering van verschillende activiteiten, tot en met het ronselen van kiezers op lokaal niveau die je naar de stembus moet krijgen.

“Als je kijkt naar de fondsenwervingsinitiatieven die Trump nu neemt, dan zijn dat gezamen­lijke commissies waarbij een deel van het geld naar Trump zal vloeien en een deel naar de partij. Daarom is er binnen de Republikeinse partij toch een zekere onrust dat de oorlogskas van Trump toch niet onaardig wordt aangetast. De financiële situatie van de nationale Republikeinse partij is bovendien ook niet zo rooskleurig als die van de Democraten. Dus ja, het blijft toch een risicofactor die ze in de gaten moeten houden.”

Gutman denkt dat de schade voor Trump zal meevallen. “Trump wint ook steun zonder politieke advertenties, juist omdat hij in juridische problemen zit. Het zijn de aanklachten tegen hem die de kandidatuur van zijn uitdager Ron DeSantis hebben gekelderd en de Republikeinen rond Trump verzamelden. De rechtszaken vreten aan zijn campagnebudget, maar in tegenstelling tot andere kandidaten is hij minder afhankelijk van betaalde reclame en onkosten. Hij heeft geld nodig voor zijn veldorganisatie, maar niet voor naamsbekendheid. Er zijn maar een paar sleutelstaten waar onbesliste kiezers het verschil zullen maken. Die kun je met doelgerichte campagnes bestoken.”

Grootste donoren

De hamvraag is wat de klassieke grote Republikeinse donoren zullen doen, onder wie miljardairs die cijfers met zes nullen doneren. ­Sommigen schaarden zich in de huidige voorverkiezingen eerst achter Ron DeSantis en daarna achter Nikki Haley, maar gaan ze terug naar Trump nu haar kansen smelten als sneeuw voor de zon?

Kerremans: “We zullen zien. Er is dikwijls een flinke dosis pragmatisme bij die sponsors, bij Trump ook trouwens. Trump heeft eerder aangegeven dat de mensen die DeSantis of Haley steunen ‘definitief uit mijn netwerk zijn gebannen’. Wacht maar af. Als het op de harde realiteit aankomt Biden te verslaan, zie ik zeker de sponsors van DeSantis en Trump elkaar nog wel vinden. Trump heeft hun geld nodig, en zij hebben iemand in het Trump-kamp nodig die op een dag een telefoontje van hen wil opnemen in het Witte Huis. Uiteindelijk zal het pragmatisme de bovenhand halen.”

Trump ontmoette recent alvast een aantal potentiële donoren, in het huis van miljardair-­investeerder John Paulson, een bondgenoot die al heeft toegezegd zijn campagne te steunen. Trump werd ook 20 miljoen dollar beloofd door luchtvaartmagnaat Robert Bigelow, die de grootste donor van Ron DeSantis was. Ook in Las Vegas, in de sleutelstaat Nevada, had hij een ontmoeting met Republikeinse megadonoren zoals casinomiljardairs Frank en Lorenzo Fertitta – zij namen in de jaren 1980 de familieonderneming over van hun vader, die in opspraak kwam wegens de illegale activiteiten van een maffiaorganisatie in zijn speelhallen.

Een andere donor die relatief nieuw is bij Trump is de Texaanse oliemiljardair Tim Dunn, die 5 miljoen dollar schonk aan MAGA Inc. Dunn droeg vroeger nochtans bij aan de Club for Growth, een conservatieve zakengroep die tegen Trump is. De ex-president spant zich ook in om Rebekah Mercer, de dochter van hedgefondsmiljardair Robert Mercer, terug in zijn kringen te brengen. De Mercers zijn bekend omwille van hun financiële participatie in de uitgesproken rechts-conservatieve website Breitbart en introduceerden ooit Steve Bannon bij Trump.

“Trump zal zich zeker verzekeren van zijn eigen line-up van miljardairs”, zegt ook Gutman. “Enkelen veroordeelden hem nog voor zijn rol tijdens de aanval op het Capitool, maar gaan nu al terug met hem aan tafel. Sommigen doen dit omdat ze een ander beleid willen in hun sector, zoals bedrijfsleiders in de olie- en gasindustrie die tegen klimaatbeleid zijn. Dan zijn er anderen die mogelijk de ambitie hebben om zelf kabinetslid of ambassadeur te worden.”

No Labels

De miljardairs achter Trump houden volgens Gutman ook nog andere troefkaarten achter de hand. Ze kunnen ook derde kandidaten financieren die in enkele sleutelstaten de uitkomst van de verkiezingen in Bidens nadeel kunnen doen kantelen. Gutman heeft het dan niet over steun aan linkse tegenkandidaten van Biden, zoals Robert Kennedy Jr., Jill Stein of Cornel West die al een kopzorg zijn voor de huidige president, maar over het No Labels-project van politieke consultants Nancy Jacobson en haar man Mark Penn.

Tot 2008 waren zij de belangrijkste politieke adviseurs en opiniepeilers van Hillary Clinton, maar na haar verlies tegen Barack Obama zetten ze een stap opzij. In 2016 werden ze niet opnieuw gevraagd door Hillary. Penn bouwde daarna zijn eigen peilingsbureau uit en Jacobson begon de beweging No Labels, die pleit voor een derde, centristische stroming in de Amerikaanse politiek.

Volgens Gutman heeft No Labels zich in deze verkiezingen al in twaalf staten gekwalificeerd om op het stembiljet te staan, waaronder in de sleutelstaten Nevada en Arizona, die beslist kunnen worden door 1 procent van twijfelende kiezers. Ze zouden in deze staten een ‘ticket’ van twee centristische kandidaten presenteren. Aanvankelijk mikten ze op onafhankelijk senator en ex-Democraat Joe Manchin, maar hij haakte af. Genoemd worden nu Jon Huntsman Jr., de voormalige Republikeinse gouverneur van Utah en de voormalige VS-ambassadeur in China, en Jay Nixon, gewezen Democratisch gouverneur van de staat Missouri.

De Democraten voelen de dreiging en zijn razend. In Arizona probeerden ze zonder succes de beweging van het stembiljet te krijgen. Volgens Gutman is die paniek niet onopgemerkt gebleven bij grote Trump-donoren, die het ticket wel eens strategisch kunnen steunen. “Als je probeert om Trump verkozen te krijgen, geef je niet alleen geld aan hem, want dat extra geld doet niet veel voor hem. Nee, dan ga je financieel een kandidaat van een derde partij steunen die stemmen van Biden afpakt.”

Nieuwe inkomstenbronnen

Als het voor Trump echt tegenzit, kan hij ook nog altijd… schoenen verkopen. De voormalige president bracht onlangs nieuwe sneakers met zijn naam uit. De schoenen, glanzende gouden high tops met een detail van de Amerikaanse vlag op de achterkant, worden verkocht als ‘Never Surrender High-Tops’. Kostprijs: 399 dollar. Kerremans: “Ik heb even gedacht om de sneakers te kopen als verzamelobject, maar ik deed het niet want ik zou er hier niet mee kunnen rondlopen. (lacht, en dan weer ernstig) Achter dit soort merchandising zit toch ook een heel goed georganiseerd team, mede onder leiding van Trumps belangrijkste politieke consultant, Chris LaCivita, die nu ook een positie zal krijgen in het Republikeinse Nationale Comité. Trumps schoondochter Lara, de vrouw van Eric Trump, wordt daar nu ook covoorzitter. Zo versterkt hij nog meer zijn greep op de partij.”

Gutman denkt niet dat Trump de sneaker­verkoop nog nodig zal hebben. Hij ziet de ex-president binnenkort immers ook nog op een andere inkomstenbron kapitaliseren: zijn eigen socialemediabedrijf Truth Social. De beurswaakhond SEC gaf eerder deze maand groen licht om het naar de beurs te brengen. “Als dat een succes wordt, zal Truth Social ineens tussen de 2 à 4 miljard dollar waard zijn voor hem”, zegt de ex-ambassadeur. “Met die beursgang zou Trump in één klap al zijn juridische problemen kunnen betalen. Schrijf hem dus nog niet af.”