CHECK - Heeft Natuurpunt vissen "levend begraven" bij dempen van vijver in Lille?

Eind februari ging een verhaal viraal op Facebook. Een vrouw stelde dat ze "juist een melding" had gekregen dat milieuorganisatie Natuurpunt en Groen "een vijver hebben dichtgedaan met al de inhoud, karpers tot 13 kg, kois en zo... levend onder de grond begraven". Op foto's zijn daadwerkelijk dode vissen te zien. Het bericht werd bijna 20.000 keer gedeeld.

Via Reverse Image Search vinden we terug dat de foto's al enkele jaren oud zijn. De Facebookpost is zelfs letterlijk gekopieerd van een identiek bericht dat een Vlaamse amateurvisser in juli 2021 op Facebook plaatste. Dat ging toen ook al viraal en werd 54.000 keer gedeeld. De klacht haalde ook de pers, zoals een artikel dat verscheen in Het Belang van Limburg.

Maar kan het kloppen dat "Natuurpunt en Groen" een vijver dempten en dat daarbij alle vissen levend zijn begraven?  

De vijver ligt in het natuurgebied Kindernouw. Natuurpunt noemt het "een uniek geheel van laagveenmoeras, vochtige graslanden, houtkanten, bossen en vijvers. Het gebied heeft de oude landschapsstructuur (lange, smalle percelen, bomenrijen, houtkanten, poelen...) goed behouden en is daarom beschermd als landschap".

Dat laatste klopt, het landschappelijk geheel "Vallei van de Kindernouwbeek" is sinds 1996 een beschermd cultuurhistorisch landschap.

Natuurpunt doet aan natuurbeheer en natuurherstel in het gebied, onder meer met fondsen van een Europees LIFE-project en de Vlaamse overheid. Niet alle delen van het gebied zijn namelijk ecologisch of cultuurhistorisch even waardevol: "Verspreid zijn er in de Visbeekvallei kunstmatige visvijvers en weekendverblijven illegaal aangelegd. Het hoeft geen uitleg dat de impact op de habitats zeer groot is. Er is een grondige verstoring van de abiotiek en de aanplantingen zorgen voor een bijkomende negatief effect."

"Recreatievijvers vormen één van de grootste bedreigingen voor het Natura 2000-gebied van de Visbeekvallei. De gebiedsvreemde constructies en aanplanten versnipperen het gebied en zorgen voor infectie van invasieve exoten. De aanleg van de vijvers zorgt ook voor een verstoring van de natuurlijke hydrologie."

Daarom probeert de milieubeschermingsorganisatie de kunstmatige visvijvers meestal te "vernatuurlijken". Dat houdt in dat de oeverwallen van de vijvers afgeschuind worden of dat de vijvers geheel gedempt worden om op natuurlijke wijze te evolueren naar broekbos, door het spontaan opschieten van soorten als wilg en els. Dat is de voorbije jaren in het Kindernouw gebeurd met tientallen vijvers.

Wat gebeurde nu precies met de dode vissen die op Facebook te zien waren?

Natuurpunt Lille reageerde 3 jaar geleden al in een uitgebreid Facebookbericht op de heisa. Daarin legden ze uit dat het ging om natuurherstelwerken door hen uitgevoerd op een recent verworven perceel in het Kindernouw. De gemeente Lille of de politieke partij Groen hadden daar niets mee te maken, schreef de organisatie nog.

"Natuurpunt kon enkele jaren geleden in het Kindernouw een aantal percelen verwerven met daarop een boel vervallen koterij, achtergelaten rommel/afval, vijverbeschoeiing bestaande uit golfplaten met asbest etc. Als we zulke percelen verwerven, dan wordt er eerst altijd gekeken naar potenties voor natuurherstel en natuurlijk ook de aanwezige natuurwaarden

Soms gaan we zo’n vijver inrichten als een "natuurlijk" ven of poel en soms kiezen we voor herstel en uitbreiding van broekbossen. In dit geval werden de vijvers destijds illegaal gegraven (in natuurgebied en beschermd landschap) zodat wij (Natuurpunt) de verplichting hadden om deze "bouwovertreding" te herstellen. Daar kunnen we (wettelijk) onmogelijk buiten.

Bovendien was de natuurwaarde in de vijvers zelf beperkt, integendeel: er waren zelfs massaal snelgroeiende "exoten" aanwezig zoals parelvederkruid en watercrassula. [...] Bij de herstelwerken wordt de destijds uitgegraven aarde op de oeverwallen terug in de vijvers gedaan waardoor we het oorspronkelijk reliëf herstellen."

Natuurpunt Lille benadrukt dat er bij het dempen rekening is gehouden met de aanwezige fauna in de recreatievijver, maar dat niet alle vissen daarbij konden gered worden: "Wij hebben bij vorige gelijkaardige projecten altijd contact gezocht met andere vijver- en visliefhebbers om de vis te komen afvangen. En dat is ook nu weer gebeurd! Is er de garantie dat we in zo’n vijver de laatste vis kunnen weghalen: ook nee. Elke dode vis valt uiteraard te betreuren."

In een interview met Het Belang van Limburg gaf Natuurpunt Lille in juli 2021 toe dat het om "enkele tientallen" dode vissen ging: "Enkel de vissen die in het slib zitten, konden niet gered worden. We kunnen die vissen niet op een veilige manier verwijderen. Dat is veel te gevaarlijk voor de mensen die daaraan meewerken."

De lokale natuurvereniging deelde ook een foto van het perceel vóór de aanpassingswerken. Er is op die oude foto op de voorgrond nog een (ondertussen afgebroken) keet te zien, en op de achtergrond graafmachines.

Het is niet de eerste keer dat het verhaal opduikt alsof het een recente gebeurtenis is. Eerder al werd het opgerakeld op X in december 2022.

Waarom het verhaal nu opnieuw opduikt, is onduidelijk. Mogelijk is er een verband met een recente beslissing van de Raad voor Vergunningsbetwistingen die een omgevingsvergunning van een motorcrossterrein in Lille vernietigde.

Ook Natuurpunt Vlaanderen had zich tegen die vergunning gekeerd. Fans van motorcross hebben zich in de streek aangesloten bij boerenprotesten.