Leuvense wetenschappers creëren ‘mini-longen’ uit vruchtwater: “Twintig weken voor geboorte kunnen we al longfunctie van baby voorspellen”

In het vruchtwater van een zwangere vrouw zitten miljoenen cellen van de foetus. Die zijn afkomstig van bijvoorbeeld de huid of de darmen van de ongeboren baby. Het merendeel van de vruchtwatercellen is afkomstig van de longen en de nieren van de foetus. Wanneer er bij een echografie een vermoeden is van een aangeboren afwijking, biedt de arts meestal een vruchtwaterpunctie aan, zodat getest kan worden op de aanwezigheid van genetische afwijkingen.

Onderzoekers van KU Leuven, UZ Leuven, University College London en Great Ormond Street Hospital for Children hebben nu aangetoond dat vruchtwatercellen ook gebruikt kunnen worden om de functie van organen na de geboorte te voorspellen. De onderzoekers gebruikten de cellen uit het vruchtwater om er in een kweekschaaltje driedimensionale celculturen, ook organoïden genoemd, van te maken. Organoïden zijn een soort van ‘mini-organen’ die zowel de structuur als de functie van de organen waarvan ze afkomstig zijn, kunnen nabootsen.

De onderzoekers konden zo mini-organen maken van foetale cellen afkomstig van de nieren, de darmen en in het bijzonder van de longen. In een volgende stap kweekten ze long-organoïden uit het vruchtwater van foetussen die abnormaal kleine longen hadden door een middenrifdefect. Een middenrifdefect is fataal bij een op de drie baby’s met die aangeboren afwijking.

Vandaag voorspellen artsen het verloop van de aandoening na de geboorte door de grootte van de longen op te meten. Het nu gepubliceerde onderzoek toont dat de gekweekte long-organoïden uit het vruchtwater de aangeboren afwijking nabootsen, en, meer nog, de organoïden bleken ook de ernst van de aandoening na te bootsen. De organoïden zouden zo ook gebruikt kunnen worden om bijvoorbeeld medicatie uit te testen, en dat al voor de geboorte. Zo zouden de baby’s na de geboorte snel de meest efficiënte medicatie kunnen krijgen.

“Met de organoïden uit het vruchtwater kunnen we in een kweekschaaltje kijken hoe de cellen van de ongeboren baby zullen reageren na de geboorte”, verduidelijkt Jan Deprest, foetaal chirurg in UZ Leuven. “Dat is zeer nuttige informatie voor ouders van een ongeboren baby met een longaandoening. Twintig weken voor de geboorte kunnen we al de longfunctie van de baby voorspellen. We konden tot nu toe al een inschatting maken van hoe groot de longen zouden zijn door ze te meten. Nu kunnen we ook voorspellen hoe de longen zich na de geboorte zullen gedragen en dus hoe ernstig de longaandoening zal zijn. Dat is een doorslaggevende factor als er door de ouders beslissingen genomen moeten worden, bijvoorbeeld of het zinvol is om een operatie in de baarmoeder uit te voeren, wat altijd een risico inhoudt.”