In principe had Joe Biden nog meer reden om te vieren dan zijn Republikeinse tegenstander Donald Trump. Die verloor op ‘Super Tuesday’ immers een van de vijftien staten waar gestemd werd, Vermont, aan Nikki Haley. Het ging wel maar om één staat (en dan nog een kleintje), maar het bewijst wat de exitpolls zeggen: dat een op de vier Republikeinen niet blij is met Trump als kandidaat.

Biden won alle vijftien staten voor de Democraten, met percentages die meestal flink boven de 80 procent zaten. Zijn enige ‘nederlaag’ was in Amerikaans-Samoa, een onooglijk overzees gebied, waar slechts 91 kiezers opdaagden voor een ‘caucus’ en waar een zakenman uit Baltimore hem nipt versloeg.

Maar ook bij Biden zit er een adder onder het gras: in veel staten was er weinig te merken van een proteststem door mensen die ‘onbeslist’ of ‘geen voorkeur’ aankruisten. Maar in enkele staten, zoals Colorado en North Carolina, was dat wel het geval, en in Minnesota stemde zelfs zowat 20 procent ‘onbeslist’. Aangezien een van Bidens twee onbeduidende uitdagers, Dean Phillips, uit die staat komt en er ook nog eens 8 procent binnenhaalde, scoorde Biden daar in het koude noorden slechts een goede 70 procent.

Het ziet ernaar uit dat Biden een aanhoudend probleem heeft: Arabische Amerikanen en andere Pale­stina-sympathisanten lusten hem niet vanwege zijn te zwakke houding tegenover de acties van de regering-Netanyahu in Gaza, en jongeren springen mee op die kar, omdat ze Biden gewoon te oud vinden.

Momentum keren

De president staat bovendien 5 procent achter op Trump in de peilingen en moet dus het momentum zien te keren. Te beginnen donderdag, wanneer hij voor de beide kamers van het Congres in gezamenlijke zitting de jaarlijkse State of the Union aflegt.

Volgens The New York Times heeft Biden zich afgelopen weekend met zeven adviseurs en speech­schrijvers teruggetrokken op zijn buitenverblijf, Camp David, om zich voor te bereiden op zijn State of the Union. De inhoud van de toespraak is top secret, al zijn de onderwerpen te raden: de oorlogen in Oekraïne en Israël/Gaza, abortus, immigratie, de relatie met China.

(Lees verder onder de foto)

Of Biden ook Trump zal vermelden, is onzeker. Reageren op diens van flagrante leugens wemelende speech van dinsdagavond, is bijna ondoenbaar. En om Trump aan te vallen als een gevaar voor de democratie – wat zeker nog vaak zal gebeuren de volgende maanden – is de State of the Union wellicht niet de plaats. Het is vooral de bedoeling om de kiezers erop te wijzen dat het helemaal niet slechter gaat dan drie jaar geleden, zoals Trump beweert, maar dankzij Bidens beleid juist beter.

Aangezien Biden vooral kritiek krijgt omdat hij te oud is om nog eens president te worden (dat vindt zelfs meer dan 50 procent van de Democratische kiezers) en ook steeds brozer oogt, fysiek en volgens sommigen mentaal, is ook de manier waarop hij zijn toespraak brengt cruciaal. Hij wordt daarom voorbereid alsof het om een presidentieel debat gaat, blijkt uit een kijkje achter de schermen in The New York Times.

‘Laat Biden Biden zijn’

Biden oefent de speech intensief, om te vermijden dat er woorden of zinswendingen in staan die hem doen stotteren. Dat doet de politieke veteraan al zijn hele leven, maar pas sinds kort wordt dat door zijn tegenstanders uitvergroot om zijn vermeende mentale achteruitgang te benadrukken.

Iets anders waar volgens The New York Times intens op geoefend werd, is vermijden dat Biden gaat improviseren en zijn emoties laat spreken, wat in zijn carrière al vaak tot verbale uitschuivers leidde.

De president houdt de toespraak voor het voltallige Congres. In andere tijden verliep dat sereen, maar dat was de jongste jaren niet meer het geval. De kans dat de uiterst rechtse complotdenker Marjorie Taylor Greene, die vorig jaar “leugenaar” naar hem riep, of een andere stokebrand zonder respect voor de instellingen vijandige opmerkingen gaat roepen, is reëel. Biden wordt getraind om daar gepast mee om te gaan. Vorig jaar deed hij dat uitstekend, met een gepaste mix van mildheid en sarcasme.

Biden had tijdens het voorbereidingsweekend een exemplaar bij van een boek dat Possible: how we survive (and thrive) in an age of conflict heet. Hij wil zijn boodschap vooral helder brengen, voor iedere tv-kijker te begrijpen, en op zijn manier. Hij lijkt zijn entourage ervan overtuigd te hebben dat dat een goed idee is, ondanks de twijfels over zijn leeftijd. Verschillende media melden dat het de bedoeling is hem weer vaker de arena in te sturen, in interactie met de mensen. ‘Let Joe Biden be Joe Biden’ is opnieuw het ordewoord, bij de echte start van de campagne. De kiezer zal het contrast met Trump wel zien.

De achterstand in de peilingen en het scherpe verlies aan stemmen bij bijvoorbeeld jonge zwarte en latino mannen baren de campagnevoerders wel zorgen, maar er is geen sprake van paniek. De geschiedenis leert dat peilingen die vroeger dan enkele maanden voor de verkiezingen afgenomen worden, weinig voorspellend zijn. Bovendien hangen Trumps strafprocessen hem nog boven het hoofd en heeft Biden een aanzienlijk grotere oorlogskas dan Trump, die al een fortuin heeft verspeeld aan advocatenkosten en boetes.

Steunt Musk Trump?

Na de State of the Union trekken Biden, first lady Jill en vicepresident Kamala Harris op campagne, in drie richtingen. De eerste stops voor de president zijn evenementen in Atlanta en Philadelphia. Ook de organisatie trekt nu alle registers open. Vooral in strijdstaten openen campagnevoerders de komende weken tientallen kantoren voor de algemene verkiezingen, terwijl die organisatie bij Trump flink achterloopt.

Er komt verder een ware barnumcampagne om kiezers eraan te herinneren welke flaters, grove uitspraken en dramatische beslissingen Trump op zijn geweten heeft, en om krediet op te eisen voor Bidens verwezenlijkingen.

Trump kan zich dat op dit moment veel minder veroorloven. Hij spendeert in Mar-a-Lago veel tijd aan de telefoon, persoonlijk om steun bedelend bij rijke sympathisanten. De meest opvallende van hen is Elon Musk. De rijkste man ter wereld is vierkant tegen Biden. Of dat ook betekent dat hij bereid is om met zijn fortuin Trump opnieuw president te helpen maken, is onzeker. Maar Musk zou wel op zijn eentje de kloof in middelen kunnen dichten.