Heeft het zin om aangifte te doen voor een dickpic? "Ongevraagde foto's zullen sneller bestraft worden via nieuwe strafwetboek" 

"De tweet van minister Demir maakt dit onderwerp bespreekbaar", zegt expert cybergeweld Catherine Van de Heyning in De Ochtend. Gisteren liet Vlaams minister van Omgeving, Justitie, Toerisme en Energie Zuhal Demir (N-VA) op X weten dat ze een klacht heeft ingediend nadat ze ongevraagd een dickpic, een foto van een penis, had ontvangen via haar Linkedin-pagina.

Minister Demir is niet alleen: vrouwen ontvangen wel vaker ongewenste dickpics. In België heeft ruim de helft van meisjes en jonge vrouwen tussen 15 en 25 al eens zo'n dickpic ontvangen. Dat blijkt uit een recent onderzoek naar online seksueel geweld in opdracht van voormalig staatssecretaris voor Gelijke Kansen Sarah Schlitz (Ecolo). Ook Catherine Van de Heyning werkte mee aan dat onderzoek.

"Jongeren, vooral meisjes, zijn vaak slachtoffer van dit soort gedrag. 1 op de 5 jongeren krijgt ongevraagd dergelijke beelden toegestuurd, bij meisjes is dat 1 op de 2. Het is dus enorm belangrijk dat de minister haar groot bereik inzet om dit gedrag aan te kaarten om op die manier de cultuur rond de problematiek te veranderen." 

"Natuurlijk bereikt de minister via haar platformen de jongeren die doorgaans vooral op TikTok en snapchat zitten niet rechtstreeks. Maar waarschijnlijk zullen ouders de tweet zien en het thema aan de eettafel bespreken met hun kinderen. Erover praten met jongeren blijkt ook een van de meest efficiënte manieren te zijn om gedragsverandering te bewerkstelligen." 

"Het gaat hier om een politica. De dickpic dient waarschijnlijk niet om te flirten, maar eerder om haar te treffen", zegt Van de Heyning. "Vaak sturen mensen dergelijke foto's in de hoop een foto terug te krijgen, maar bij dit soort bekende personen, zoals politici of journalistes, zit daar iets anders achter."

Volgens Van de Heyning gaat het om een ander mechanisme dan bij jongeren. "Vaak wil men hen het zwijgen opleggen of hen vernederen. Het is een manier om te laten blijken dat ze het niet eens zijn met die politica."

Het versturen van ongevraagde dickpics is strafbaar, maar wel alleen onder bepaalde voorwaarden. "De foto moet verstuurd zijn om een bepaalde persoon te schaden of te benadelen. Vandaag moet je bewijzen dat het kwaadwillig was. In de toekomst zal dat veranderen."

Onder het nieuwe strafwetboek zal het eenvoudiger zijn om online seksueel geweld, zoals het ongevraagd versturen van dickpics, te bestraffen, aldus Van de Heyning. Dat nieuwe strafwetboek werd vorige week goedgekeurd door het federaal parlement. "Daarin zijn de regels aangepast. Je zal niet langer moeten bewijzen dat de foto kwaadwillig verstuurd is. Dat men de rust heeft verstoord, gaat voldoende zijn."

Veroordelingen voor het ongevraagd versturen van dickpics worden vandaag niet zo snel uitgesproken. "Men denkt vaak aan veroordelingen in een rechtbank, maar er zijn alternatieve manieren om met dat gedrag aan de slag te gaan. Dat is overigens vaak de meest efficiënte aanpak. De bedoeling is natuurlijk dat de dader leert dat dergelijk gedrag grensoverschrijdend is en het niet meer doet." 

Ook grote techbedrijven spelen een cruciale rol in de problematiek. Volgens Van de Heyning doen ze te weinig om ongewenste beelden tegen te houden. "Het is een vaststelling die we keer op keer doen. Sociale media zetten zich onvoldoende in om online geweld tegen vrouwen en meisjes te voorkomen", zegt Van de Heyning.

Vorig jaar werd de Digitale Dienstwet, de Digital Services Act, goedgekeurd door Europa. Midden februari trad de wet ook in werking. "Daarin legt Europa techbedrijven op om dat soort materiaal actief te voorkomen en te verwijderen. Algoritmes kunnen dergelijke beelden herkennen. Sociale media kunnen het materiaal dus preventief verwijderen." Alleen gebeurt dat vandaag nog te weinig, klinkt het. 

Ook individuen kunnen zichzelf beschermen tegen de beelden, legt Van de Heyning uit. "Je kan je privacy zo instellen dat de kans dat je dickpics of ander ongewenst materiaal toegestuurd krijgt, beperkt wordt. Dat is natuurlijk wel moeilijker als het om publieke figuren gaat, zoals politica's", aldus Van de Heyning.