plusartikels
Belaging
Waarom stuurt iemand je een dickpic? “Om te flirten maar soms ook om je te vernederen”
Mauro Michielsen: “Je voelt je vies, als je zo’n foto opent.” — © Kristof Vadino
Ook al is dickpics sturen “maar” een digitale vorm van grensoverschrijdend gedrag, de slachtoffers ervaren het even sterk als fysieke agressie. “De daders voelen de ernst van de feiten niet goed aan.”
“Ik kreeg ongevraagd een pikante foto toegestuurd. Een man had een foto van zichzelf in een strakke onderbroek genomen. Die foto overviel me. Als je zoiets openklikt, voel je je vies. Gek genoeg vond ik het tegelijk ook tragisch voor de afzender. Wat brengt iemand ertoe om zo’n foto te versturen?” Mauro Michielsen (19), student aan de VUB en columnist bij deze krant, schreef in februari in een column over een seksueel getinte foto die hij ongevraagd kreeg. “Die beelden krijg ik er niet meer uit”, schreef hij.
Ook Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) kreeg ongevraagd een dickpic van een onbekende man via Linkedin. Op X liet ze woensdag weten dat ze een klacht zou indienen. Volgens haar komen vrouwen en meisjes “dit soort ongewilde en grensoverschrijdende” gedrag helaas te vaak tegen.
Dat klopt, volgens onderzoek van de Universiteit Antwerpen (UA), dat vorig jaar werd gepubliceerd en waaraan 1.819 jongeren tussen 15 en 25 jaar uit Vlaanderen en Brussel deelnamen. Een op de vier ondervraagden kreeg al een dickpic toegestuurd.
Maar er is een “waanzinnig verschil” tussen de genders, zegt juriste Catherine Van de Heyning, die onderzoek doet naar image-based sexual violence aan de UA. Bij meisjes en vrouwen is dat iets meer dan een op de twee. De overgrote meerderheid komt van onbekende mannen en mannen met wie ze geen amoureuze of seksuele relatie hebben.
Seksuele toenadering
In het onderzoek werd ook gepeild waarom iemand ongevraagd een dickpic verstuurt. “De hoofdreden was seksuele toenadering. Een substantiële groep verstuurders, een op de vijf jongens en mannen, zei dat ze dat deden om te pesten, te vernederen en te kwetsen.”
Dickpics vallen juridisch onder ‘elektronische belaging’. Concrete cijfers over het aantal aangiftes ervan heeft justitie niet. Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM) houdt wel meldingen bij. Vorig jaar waren dat er maar vier, zegt persverantwoordelijke Sofie Roelandt. Volgens haar is er duidelijk sprake van onderrapportering. “Dat aantal is niet representatief voor het werkelijke aantal ongevraagde dickpics.”
Eén keer een dickpic versturen is momenteel niet strafbaar. Pas als er sprake is van herhaling en kwade intenties die “duidelijk en bewijsbaar” zijn, kan een rechter een straf uitspreken.
Daar komt in 2026 verandering in. Vanaf dan wordt het wel strafbaar om eenmalig ‘niet-consensuele’ naaktfoto’s te versturen. “We moeten iedereen de kans geven om zich aan te passen aan de nieuwe realiteit”, klinkt het op het kabinet van minister van Justitie Paul Van Tighelt (Open VLD). Maar zo nieuw is die realiteit nu ook niet. Dat weet seksuologe Chloé De Bie (34), die haar eerste ongewenste dickpic kreeg toen ze 24 was. “Als jonge vrouw kan dat zeker een psychologische impact hebben. Kun je dat aangeven? Moet je die bijhouden? Hoe reageer je?”
Mauro Michielsen: “Ik blokkeerde die mensen na zo’n foto. Pas later ben ik gaan beseffen dat ik ook aangifte kon doen.”
Empathiekloof
Volgens Van de Heyning wordt de rechtspraak wel al strenger. “Maar alles staat of valt met bewijs. Wie een ongevraagde dickpic krijgt, al is het op Snapchat, moet een screenshot nemen”, zegt ze. “Al blijkt uit onderzoek dat jongeren zelf geen voorstander zijn van boetes of gevangenisstraffen. Ze vinden dat er gewerkt moet worden met de daders. Die kunnen dan bijvoorbeeld een cursus volgen over grenzen respecteren.”
Want ook al is het grensoverschrijdend gedrag digitaal, de slachtoffers ervaren het even sterk als fysieke agressie. Het komt bij hen even hard binnen, terwijl de daders een soort empathiekloof ervaren, blijkt uit de UA-studie. “Bij de daders zit iets fout, ze voelen de ernst van de feiten niet aan”, zegt Van de Heyning.
Chloé De Bie. — © Kristof Vadino
Wie ongevraagd naaktfoto’s verstuurt, maakt een foute inschatting van de reactie van de ontvanger. Ook daar zit volgens Van de Heyning een verschil in gender. “Mannen verwachten een flirterig antwoord en zijn verbaasd als de reactie negatief is. Vrouwen vertellen dan weer dat ze ongevraagd naaktfoto’s versturen omdat ze zich onzeker voelen. Ze verwachten daarbij een negatieve reactie, maar krijgen vaak een positieve en flirterige reactie terug.”
Wapen tegen vrouwen
En dan zijn er nog de ongevraagde naaktfoto’s naar BV’s, politici of journalisten. De verzenders daarvan hebben nog een andere intentie, zegt Van de Heyning. “De foto’s worden dan gebruikt als een wapen tegen vrouwen met een maatschappelijke positie of een duidelijke mening. In dit geval is het bedoeld om vrouwen het zwijgen op te leggen. Mannelijke politici zouden bedreigd worden of uitgescholden op sociale media. Vrouwelijke politici worden het slachtoffer van seksuele intimidatie.”
De Bie vertelt nog dat ze dickpics toegestuurd begon te krijgen nadat ze in de media aan het woord gekomen was als seksuologe. “Heel vaak komen ze via Instagram en zelfs via Whatsapp.” Ze heeft nog nooit aangifte gedaan, zegt ze, ze antwoordt gewoon. “Ik geef aan dat dat grensoverschrijdend gedrag is en dat ik ermee naar de politie zou kunnen stappen. Ik zeg ook altijd dat ze met hun foto’s aantonen dat ze psychologische hulp nodig hebben en ik vertel waar ze die kunnen vinden. Acht op de tien keren krijg ik excuses aangeboden.”
Correctie 09/03/2024: In een vorige versie van dit artikel stond dat het onderzoek van de Universiteit Antwerpen een maand voordien was gepubliceerd. Dit klopte niet en werd aangepast.
