Is ‘Europapa’ van Joost Klein pro-Europese propaganda?

Overduidelijke promopraat voor opengrenzenpolitiek: zo wordt ‘Europapa’ van Joost Klein, de Nederlandse inzending voor het Songfestival, door sommigen op sociale media afgeschilderd.

De afgebrande molen in de videoclip van Joost, dient daarbij als het ultieme symbool van de Nederlandse identiteit die plaats moet maken voor 'een wereld zonder grenzen'. Of zo beweren toch bepaalde mensen op sociale media.

Is de inzending pure propaganda voor Europa? En is het Songfestival, bij uitbreiding, een grote viering van pro-Europees gedachtegoed?

Bekijk: de absurde clip van 'Europapa'

“Stellen dat ‘Europapa’ propaganda is, vind ik toch te sterk”, vindt cultuurexpert Jonas Vanderschueren (KU Leuven) in ‘Het uur van de waarheid’ op Radio 1. “Om te spreken van propaganda, moet het ook misleidend zijn. Dat is het niet. Daarbij is ook geen pleidooi voor een specifieke partij of politieke leider.”

Wat is het dan wel? "Een pro-Europees poplied. Maar zelfs de stelling dat het voor een opengrenzenbeleid pleit, lijkt me toch echt te sterk,” vindt Vanderschueren. “De tekst van Klein gaat over de Schengenzone. Er wordt helemaal niet opgeroepen om de Europese buitengrenzen open te stellen. Er is zelfs een ietwat ironische ondertoon.”

Dat het lied kritiek uitlokt, is volgens Vanderschueren te linken aan het huidige politieke klimaat en de "politieke ideeënstrijd" die woedt. "Het is eigenlijk een manier om wat acceptabel is in het publieke debat, te hertekenen."

'Europapa' is trouwens niet het eerste Songfestivallied dat van een politieke boodschap beschuldigd wordt, benadrukt VRT NWS-journalist en Songfestivalkenner Gianni Paelinck. In 2009 werd bijvoorbeeld de Georgische inzending geweigerd, omdat het de titel ‘We Don’t Wanna Put In’ droeg. Een nogal duidelijke referentie naar de Russische leider, die het jaar voordien Georgië was binnengevallen.

Nochtans is het uiten van politieke boodschappen in Songfestivalliedjes uitdrukkelijk verboden. “De regel is dat het Songfestival een niet-politiek evenement is, en dat elk deelnemend land er alles aan moet doen om de integriteit van Songfestival te bewaren.”

Maar ook dat trekken bepaalde stemmen in twijfel. Die zien het Songfestival als een pro-Europees ‘feest’ met een duidelijke politieke agenda, dat de Europese Unie promoot.

Daar is Paelinck het niet mee eens. “Het Eurovisiesongfestival is absoluut geen synoniem voor de Europese Unie. Het is geen politiek project van regeringen om Europese integratie tussen landen te bevorderen. Het is wél een productionele samenwerking tussen openbare omroepen. En ook landen buiten de Europese Unie nemen er deel aan.” Denk aan Azerbeidzjan, Armenië, of tot voor kort Turkije.

De aard van het evenement zelf, brengt wel een onvermijdelijke politieke laag met zich mee. “Het is een liedjeswedstrijd tussen verschillende landen. Je kunt er veel doen, zeggen, zingen en tonen, waardoor het een politieke boodschap kan hebben in de ogen van verschillende mensen. Maar laten we het ons erop houden dat het een liedjeswedstrijd is.”

Dat is ook de boodschap die de EBU blijft uitdragen in het kader van de kritiek die ze krijgen op de deelname van Israël aan het Eurovisiesongfestival. De oorspronkelijke inzending werd ook eerst als te politiek gezien, maar Israël paste intussen de tekst aan.

“Het Eurovisiesongfestival is geen politiek platform,” benadrukt ook Verschueren.  “Al is natuurlijk wel zo dat het Eurovisiesongfestival in de Koude Oorlogscontext van de jaren 50 is opgericht, om een bepaald pan-Europees ideaal naar voren te brengen. Dat zie je ook in de structuur van het songfestival: het is nationaal gericht.”

“Je kan zeggen dat er een bepaalde ideologie achterzit, maar dat is niet hetzelfde als politieke propaganda,” besluit Verschueren.