Hoe 'gij bent' uit de Noorderkempen is ontsnapt en zich in de rest van Vlaanderen verspreidt
De zegswijze 'gij bent' die courant is in de Noorderkempen, is uit die regio 'ontsnapt' en verspreidt zich stilaan in de rest van Vlaanderen. Dat blijkt uit onderzoek van Anthe Sevenants. Dat komt volgens hem doordat deze tussenvorm van 'jij bent' en 'gij zijt' de perfecte mix is tussen standaardtaal en dialect.
Wie luistert naar gesprekken tussen Vlamingen, vangt meestal een mengeling tussen dialect en standaardtaal op: tussentaal. In dat taaltje wordt steeds meer 'gij bent' gebruikt in plaats van het wijdverbreide 'gij zijt' of het correcte 'jij bent'.
Strikt genomen is 'gij bent' grammaticaal niet correct, maar het wordt al langer gebruikt ten noorden van Antwerpen, in de dialecten van de Noorderkempen, zegt taalonderzoeker Anthe Sevenants.
Als doctoraatsonderzoeker bij de vakgroep Kwantitatieve Lexicologie en Variatielinguïstiek (QLVL) aan de universiteit van Leuven, bracht hij het gebruik van 'gij bent' in kaart.
“Het lijkt erop dat die vorm uit die regio is kunnen ontsnappen naar andere taalgebieden in Vlaanderen”, stelt Sevenants. Op de kaart die hij maakte, is te zien dat het gebruik van 'gij bent' gradueel verspreid is in de provincie Antwerpen, maar ook naar Vlaams-Brabant, tot iets ten noorden van de Brusselse Rand.
Volgens Sevenants zijn de mensen die 'gij bent' gebruiken buiten de Noorderkempen zich er niet meer van bewust dat deze vorm uit dat gebied komt. Waarschijnlijk zijn ze het gaan gebruiken omdat het tussen dialect en standaardtaal in ligt, tussen 'gij zijt' en 'jij bent' dus.
“‘Gij zijt’ kan soms een beetje plat overkomen, terwijl ‘gij bent’, als een ideale situatie wordt ervaren”, legt Anthe Sevenants uit. Het is een combinatie van het persoonlijk voornaamwoord gij, dat we kennen uit de Vlaamse dialecten, aangevuld met een snuifje standaardtaal.
“Maar waar ‘jij bent’ een tikkeltje vreemd en formeel kan aanvoelen, vormt ‘gij bent’ de perfect blend van deze twee werelden.”
Beluister - Anthe Sevenants legt in het Radio 1-programma De Wereld Vandaag uit hoe hij het gebruik van "gij bent" onderzocht:
Hoe "gij bent" de Vlaamse tussentaal is ingeslopen
Via sociale media onderzocht
Om aan de data te komen voor zijn onderzoek, ging Sevenants op Twitter, dat nu X heet, op zoek naar het gebruik van 'gij bent'. Op sociale media vind je namelijk veel spontaan taalgebruik, vooral dan in conversaties.
“Bovendien,” zo gaat Sevenants, “duiden mensen in hun profiel heel vaak aan waar ze vandaan komen.” Daarom is het voor taalkundigen een schat aan informatie.
Op basis van duizenden twitterberichten kon Sevenants de bovenstaande kaart maken, die een indicatie geeft van hoeveel 'gij bent' in elke Vlaamse gemeente gebruikt wordt.